clatchî
Etimolodjeye
[candjî]Mot-brut « clatch » avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.
Viebe
[candjî]| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | clatche |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | clatchîz |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | clatchans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | clatchnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | clatchrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | clatchive |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | clatche |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | clatchî |
| Ôtes codjowaedjes | come waitî |
clatchî
- (viebe å coplemint) fé rescontrer avou foice (deus sacwès), avou on grand brut.
- Vos poloz clatchî vo tiesse å meur Oubén l' mete sol blok, Vos estoz on bedot d' abatwer — André Gauditiaubois (fråze rifondowe).
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.- mete, bouter.
- Èm cuzene aveut bele air po mete el mape, arindjî les ptits fours, les biscûtes et les botayes di totes sôres; mi, dj' åreu clatchî tot çoula so l' tåve et i s' åreut disbrouyî — Jean Goffart (fråze rifondowe).
- On dit eto : peter.
- F. balancer, jeter, envoyer
- dire platezak.
- Ele vos clatche tot çou k' ele pinse come ça vent, sins må sins rujhe — Christine Tombeur (fråze rifondowe).
- No vice-prezidint èm clatche la sins façon K' on n' dit djamåy "prétins"; k' ça n' est nén do walon (J. Orban).
- On dit eto : låtchî.
- F. assener, déclarer, affirmer, prétendre.
II. [v.s.c.]
- taper tot fjhant on setch brut.
- I sint clatchî des bafes, come ene plouve di gurzeas — Michel Renard (fråze rifondowe).
- Li martchand clatchive dins vosse mwin chake côp k' i boutéve; al fén, i rmeteut pîce pa pîce (ramexhné pa J.J. Gaziaux). F. claquer, frapper.
clatchî dins ses mwins u clatchî des mwins : taper ses deus mwins ene siconte l' ôte, po mostrer s' binåjhté. Gn a des cis k' ont des tchalons e leus mwins télmint k' i clatchnut ddins (B. Dechamp). El såle a clatchî des mwins. On dit eto: aplôdi, bravourer. F. applaudir, acclamer, ovationner.
- fé on setch et foirt brut.
- Tos les vårlets fijhént clatchî leus escoreyes — Michel Renard (fråze rifondowe).
- La k' on côp d' fizik di tos les diåles a clatchî el påjhirté des teres — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
- Ene brike clatche dins l' viole; Faleut vey cori les feyes (tchanté pa — Bob Dechamps (fråze rifondowe).
- Vos è sovnoz, des banires et des drapeas ki clatchént (W. Bal);
- On dit eto : chlaker.
- F. claquer, retentir.
III. si clatchî [v.pr.]
- si clatchî a rire : rire tot d' on côp, bén foirt.
- On dit eto : si peter a rire.
Ratourneures
[candjî]- clatchî l' ouxh : riclôre l'ouxh.
- F. fermer, refermer.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]F. taper, cogner