Aller au contenu

taper

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « taper », el pout stitchî vaici.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) tape
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) tapez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) tapans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) tapnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) taprè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) tapéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) tape
pårt. erirece (dj’ a, vos av) tapé
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

taper (viebe å coplemint)

  1. diner on côp.
    • Il a tapé on côp d' pougn sol tåve.
  2. evoyî å lon d' on côp setch.
    • I tapèt leus mannestés tot do long des voyes.
    • Vo-nos-cial al råyåjhe, et les tcherowes, ki les ramasseus shuvèt-st al cawêye tapèt les crompires foû d’ tere. Henri Simon, "Mès cwate moumints" (1907) (fråze rifondowe).
    • El sitinda sol costé del voye et tapa s' paltot dsu po catchî l' tiesse sipråtcheye et l' vinte å lådje. Marcel Hicter (fråze rifondowe).
    • Li tcheron apoirtéve li porvuzion d' hoye ki nos tapént, å pus abeye, a grands côps d' trouvale pal lårmire del cåve. Gilbert Mottard (fråze rifondowe).
  3. (viebe å coplemint) dire.
    • Come on tournea, li båshele fijha troes tours so les betchetes des pîs, et po s' è moker, tapa ene xhaxhlåde ki s' dispårda come des pougneyes di pieles e l' valêye Joseph Mignolet, dins « L' amour a l' Alambra », p. 23 (fråze rifondowe).
    • On m’ a hapé m’ boursete et i tapèt des couyonådes. Albert Maquet (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) (mot d’ colebeu) fé cori on colon tot l' låtchant ene sawice pol ratinde rivni
    • I n’ estént nén contints, dai, la k’ dji mete mi bleu-bijhe ! Dj’ a si bén oyou l’ côp d’ sounete ! … Sortot Kinåve avou s’ fameus surlet ki n’ a co djamåy polou cori tot côp k’ dj’ a tapé m’ bleu… Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.9 (fråze rifondowe).
  5. (viebe å prono) : Loukîz a : « si taper ».

Ratourneures

[candjî]
  1. taper ene copene (avou)
  2. taper des poes dvant les colons
  3. taper l’ cwåte
  4. taper l’ baguete
  5. taper al nive, taper a l' ivier
  6. taper l’ côp foû
  7. taper l’ dåbåd
  8. taper l’ hate (so)
  9. taper l’ pire (a)
  10. taper al diloujhe, si taper al diloujhe
  11. taper filet
  12. taper ene loukeure, taper on louca, taper on côp d’ ouy, taper èn ouy.
    • Si loukeure k' ele tapa sor mi,
      D' on plin côp m' vina fé blemi,
      Et dji dmana taper so plaece. Joseph Vrindts, "Vîx Lîge" (1901) p. 4, "Sov’nance d’Hiviér" (fråze rifondowe).
    • Tot passant dlé l' vete houmresse, Djan tapa-st on côp d' ouy di rgret viè les toneas ahoplés å coron del såle et s' djaloza t i dvintrinnmint les candes — tcherons, martchands, payizans — k' estént-st ashiowes e ceke d' ôr ki l' feu markéve so les tûleas di l' aisse Joseph Mignolet, "Vé l’loumîre" (1922) (fråze rifondowe).
  13. taper l’ ouxh sol beur

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]
diner on côp
evoyî å lon d' on côp setch
fé cori on colon tot l' låtchant ene sawice pol ratinde rivni

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
diner on côp Loukîz a : bouxhî
evoyî å lon d' on côp setch Loukîz a : hiner
fé cori on colon tot l' låtchant ene sawice pol ratinde rivni
  • Francès : faire concourir un pigeon (nén ratournåve direk e francès)