coyî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje latén « cochlear » (minme sinse), lu-minme do bodje « cochlea » (caracole) ; do vî vî tins, on boeveut des abwessons avou des schafiotes di caracole ; çou ki dene on mot avou l’ cawete « -î » ; mot cité dins l’ FEW 2 827

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /kɔ.ˈjiː/ /ku.ˈjiː/ /kɛ.ˈjiː/ /kwiː/ /ki.ˈliː/ (waitîz cial ådzo e hagnon «ortografeye») miersipepieuzmint e l’ notule ALW 4.115 (oyon O.OU) (36 prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kɔ.ˈjiː/
Ricepeures : co·yî

Sustantif

singulî	pluriyal
coyî	coyîs

coyî omrin

(ahesse di manaedje) usteye po magnî l’ sope, les cwakers, evnd, u po maxhî l’ souke dins l’ cafè.
- Les nûtons ont des ptits coyîs et des ptitès fortchetes d’ ôr.
(no d’ contnou) çou k’ gn a dvins.
- Prindoz todi on coyî d’ sirop pol tosse troes côps par djoû.
- Di zels, li moirt ni tént dzo ene pire
  K’ on coyî d’ poûssire,
  Èn anea,
  Et come on rodje crahea,
  Leu cour ! — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Li Feû qui djômih », 1925, p.57 (fråze rifondowe).

Ratourneures

ça n’ si fwait nén e deus côps d’ coyî
coyî d’ pot : coyî d’ bwès.
- Li cinsresse esteut ki touyive dins l’ casrole avou s’ coyî d’ pot. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).

Parintaedje

Sinonimeye

(ahesse): coyire
(contnou): coyirêye

Ortografeyes

Divant 1900 :

kwî : E203 ^(lére)
kili : E177 (1823)
kui : E177 (1823 & 1843)
kilî : E177 (1843)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

kiliè : G204
cuyî : G204
kilî : E1, E34, E170, G204, O90
cuèyî : E165
cwi : G204
kèyî : G204
kèlî : G204
cou.î : G204
couyî : C1, E1, G204
culî : G204
kiyi : G204
couwî : G204, E170
kîe femrin : S117
cwî : G204, C1, E1, E170, JCla
kîye femrin : S117
coyî : G204, S117
kîy omrin : G204
kiyî : G204
kiye femrin : S117
ki.ye femrin : S109
kî omrin : G204, G152, S117

E rfondou walon :

coyî : R10 ^(lére)
kilî : R9 ^(lére)

Ratournaedjes

ahesse di manaedje

Arabe marokin : معلقة ^(ary) = مْعلْقة =‎ m3elqa; عشقة ^(ary) = عشْقة =‎ 3echqa
Inglès : spoon ^(en)
Francès : cuillère ^(fr)
Neyerlandès : lepel ^(nl)
Kimon amazir marokin : ⵜⴰⵖⵏⵊⴰⵡⵜ ^(zgh) =‎ tarhenjawt (di bwès)

Etimolodjeye 2

Loukîz a : « code »

**Dobès rfondowes**
coyî		code

Viebe

coyî (viebe å coplemint) (2^inme troke) (codjowaedje)

code.
- Çou k’ i voleut, c’ ît viker
  tot come on djonne efant
  djuglant dins les paxhis
  coyant les fleurs do bos. — Félix Duval (fråze rifondowe).
- Ele là d’zeûr… â cir… riglatihante et bèle
  Come ine andje ad’hindou dès lûhants tchamps floris…
  Ele sorèye, et s’ sorîre parèye qui l’vin, troubèle
  Li djônê qui djêrèye dè coyî ses law’ris…
  — Joseph Mignolet, "Les håyes sont rfloreyes", "Li Glwere", 1921, p. 79.

Parintaedje

Ratournaedjes

prinde djus d’ èn åbe

Loukîz a : code

Francès : cueillir ^(fr)