diner

Walon (Rifondou)

Plinne cogne	Spotcheye cogne
diner /dine/	dner /nne/

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « donare » (minme sinse), çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Prononçaedje

Loukîz a : « dner »

• AFE :
  • diferins prononçaedjes :
    • (spotchåves) /di.ˈne/ /dy.ˈne/ /dœ.ˈne/ /dɛ.ˈne/
    • (nén spotchåves) /dɔ.ˈne/ /dɔ.ˈnɛ/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /di.ˈne/
• Ricepeures : di·ner

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	dene
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	d(i)nez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	d(i)nans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	dinnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	dinrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	d(i)néve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	dene
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	d(i)né
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

diner

1. (viebe å coplemint) fé divni da èn ôte ene sacwè k' esteut da vosse.
   • I m' a dné cint-z euros.
2. (viebe å coplemint) tinde (li mwin) eyet l' leyî apicî.
   • Dinez mu vosse droete mwin.
3. (viebe å coplemint) fé awè.
   • Boere ene boune gueuze, ça dene soe.
   • Cisse frisse aiwe la, pa ene tcholeur pareye, ça dene håsse di s' taper dvins d' on plin côp.
   • Dji crin foirt ki les corants d' air do tchestea ni m' dinnuxhe ene crijhe d' asse — Alban Leloup, ratournant Donald Duck.
4. (viebe å coplemint) fé ariver a èn ôte.
5. (viebe å coplemint) bate a côps d' pougn.
   • Dji t' è dinrè, mi, si ti n' schoûte nén pus k' ça.
6. (v. å nén dit coplemint) fé passer des cwårs a èn ôte.
   • Ces subzides la, c' est dner d' ene mwin po rprinde di l' ôte.
7. (v. å nén dit coplemint) fé rintrer bråmint des cwårs.
   • Elle a bén dné, vosse tombola ?
8. (v. å nén dit coplemint) awè ene boune produccion, tot cåzant d' ene coûteure.
   • Louke on pô come les speates ont dné, ciste anêye ci.
   • Avou l' setchresse, ça n' a rén dné; ça n' a waire dné, todi.
9. (v. å nén dit coplemint) produre bråmint do laecea, po ene vatche.
   • Cwand on Rwandès rescontréve ene feme, i n' lyi dnéve nén l' mwin; i stindeut ses bresses; li feme moussive divins; i djheut: « Ki vs åyîxhe des vatches ! »"; et leye responde: « des cenes ki dnexhe » — Lucyin Mahin.
   • Ene Ostine, ça dene, saiss, ça, valet !

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

III. [v.s.c.]

1. shofler foirt, tot djåzant do vint.
   • Waite on pô come l' air dene: les sapéns vont ttaleure siketer.
2. bawer foirt.
   • Les tchéns dnént a tot sketer (J.J. Gaziaux).

IV. si dner [v.pr.] divni pus lådje, pus coriant tot dvizant di cayets d' cur. Les noveas solés serèt ene miete, mins i s' vont dner tot s' afroyant.

Ratourneures

1. to n' dirès nén ki dji n' t' a måy rén dné : dijhêye cwand on vout dner ene sacwè (di waire di valeur) a ene sakî, pol balter.
2. diner si linwe å tchet : dimander li response d' èn advinea.
3. diner l' misse ås ôtes : fé djéryî ls ôtes.

   F. faire envie.

4. Dji t' è dinrè : (nén dit: des bafes) dijhêye po mancî èn efant k' est målåjhey.
5. diner l' awion
6. diner d' ene mwin eyet rprinde di l' ôte : fé ene faveur d' on costé eyet mete ene novele taeye e minme tins.

Parintaedje

• dinêye
• dineu, dinaedje
• acdiner
• ridner, erdiner
• fordiner, fordinêye, fordinaedje
• houtdiner
• Dinêye (viyaedje)

Sinonimeye

• (tos les sinses): bayî
• awè on bon rindaedje (divere): rinde; (waire diner) èn nén awè mirabiliå.

Ratournaedjes

passer a èn ôte po todi

• Arabe : عطى ^(ar) = عَطَى =‎ 3aTâ
• Arabe marokin : عطى ^(ary) = عْطى =‎ 36a
• Almand : geben ^(de)
• Inglès : to give ^(en)
• Espagnol : dar ^(es)
• Francès : donnet ^(fr)
• Neyerlandès : geven ^(nl)

awè on bon rindaedje, po ene dinrêye

• Francès : donner ^(fr) (du rendement)

awè ene boune modêye, po ene vatche

• Francès : produire ^(fr)