diner
Ådvins
Walon[candjî]
| Plinne cogne | Spotcheye cogne |
| diner /dine/ |
dner /nne/ |
Etimolodjeye[candjî]
Tayon-bodje latén « donare » (minme sinse); çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er ».
Prononçaedje[candjî]
Loukîz a : « dner »
- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- (spotchåves) /di.'ne/ /dy.'ne/ /də.'ne/ /dɛ.'ne/
- (nén spotchåves) /dɔ.'ne/ /dɔ.'nɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /di.ˈne/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : di·ner
Viebe[candjî]
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | dene |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | dinez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | dinans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | dinnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | dinrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | dinéve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | dene |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | diné |
| Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
diner
- (v. å coplemint) fé divni da èn ôte ene sacwè k' esteut da vosse.
- I m' a dné cint-z euros.
- tinde (li mwin) eyet l' leyî apicî.
- Dinez mu vosse droete mwin.
- fé awè.
- Bozere ene boune gueuze, ça dene soe.
- Cisse frisse aiwe la, pa ene tcholeur pareye, ça dene håsse di s' taper dvins d' on plin côp.
>> diner li misse ås ôtes : fé djéryî ls ôtes.
- F. faire envie.
- fé ariver a èn ôte.
- diner des côps d' pougn.
>> Dji t' è dinrè : (nén dit: des bafes) dijhêye po mancî èn efant k' est målåjhey.
>> diner l' awion. :
II. [viebe a nén metou coplemint]
- diner des cwårs a èn ôte.
>> diner d' ene mwin eyet rprinde di l' ôte : fé ene faveur d' on costé eyet mete ene novele taeye e minme tins.
- fé rintrer bråmint des cwårs.
- Elle a bén dné, vosse tombola ?
- awè ene boune produccion, tot cåzant d' ene coûteure. Louke on pô come les speates ont dné, ciste anêye cial. Ça n' a rén dné; ça n' a waire diné. Loukîz a: mirabiliå.
- Loukîz a: rinde.
- F. avoir un bon rendement.
- diner bråmint do laecea, po ene vatche.
- Cwand on Rwandès rescontréve ene feme, i n' lyi dnéve nén l' mwin; i stindeut ses bresses; li feme moussive divins; i djheut: "Ki vs åyîxhe des vatches !"; et leye responde: "des cenes ki dnénxhe" — L. Mahin.
- F. produire.
III. [v.s.c.]
- shofler foirt, tot djåzant do vint.
- Waite on pô come l' air dene: les sapéns vont ttaleure siketer.
- bawer foirt.
- Les tchéns dnént a tot sketer (J.J. Gaziaux).
IV. si dner [v.pr.] divni pus lådje, pus coriant tot dvizant di cayets d' cur. Les noveas solés serèt ene miete, mins i s' vont dner tot s' afroyant.
Ratourneures[candjî]
>> to n' dirès nén ki dji n' t' a måy rén dné : dijhêye cwand on vout dner ene sacwè (di waire di valeur) a ene sakî, pol balter.
>> diner si linwe å tchet : dimander li response d' èn advinea.
Parintaedje[candjî]
- dinêye
- dineu, dinaedje
- acdiner
- ridner, erdiner
- fordiner, fordinêye, fordinaedje
- houtdiner
- Dinêye (viyaedje)
Sinonimeye[candjî]
- (tos les sinses): bayî
