diner

Walon (Rifondou)

Plinne cogne	Spotcheye cogne
diner /dine/	dner /nne/

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « donare » (minme sinse); çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Prononçaedje

Loukîz a : « dner »

• AFE :
  • diferins prononçaedjes :
    • (spotchåves) /di.'ne/ /dy.'ne/ /də.'ne/ /dɛ.'ne/
    • (nén spotchåves) /dɔ.'ne/ /dɔ.'nɛ/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /di.ˈne/
• Ricepeures : di·ner

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	dene
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	d(i)nez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	d(i)nans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	dinnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	dinrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	d(i)néve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	dene
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	d(i)né
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

diner

1. (v. å coplemint) fé divni da èn ôte ene sacwè k' esteut da vosse.
   • I m' a dné cint-z euros.

1. tinde (li mwin) eyet l' leyî apicî.
   • Dinez mu vosse droete mwin.
2. fé awè.
   • Bozere ene boune gueuze, ça dene soe.
   • Cisse frisse aiwe la, pa ene tcholeur pareye, ça dene håsse di s' taper dvins d' on plin côp.

   diner li misse ås ôtes : fé djéryî ls ôtes.

   F. faire envie.

3. fé ariver a èn ôte.
   • diner des côps d' pougn.

   Dji t' è dinrè : (nén dit: des bafes) dijhêye po mancî èn efant k' est målåjhey.

   diner l' awion. :

II. [viebe a nén metou coplemint]

1. diner des cwårs a èn ôte.

   diner d' ene mwin eyet rprinde di l' ôte : fé ene faveur d' on costé eyet mete ene novele taeye e minme tins.

2. fé rintrer bråmint des cwårs.
   • Elle a bén dné, vosse tombola ?
3. awè ene boune produccion, tot cåzant d' ene coûteure.
   • Louke on pô come les speates ont dné, ciste anêye cial.
   • Ça n' a rén dné; ça n' a waire diné.

   Loukîz a: mirabiliå.

   Loukîz a: rinde.

   F. avoir un bon rendement.

4. diner bråmint do laecea, po ene vatche.
   • Cwand on Rwandès rescontréve ene feme, i n' lyi dnéve nén l' mwin; i stindeut ses bresses; li feme moussive divins; i djheut: "Ki vs åyîxhe des vatches !"; et leye responde: "des cenes ki dnénxhe" — L. Mahin.

   F. produire.

III. [v.s.c.]

1. shofler foirt, tot djåzant do vint.
   • Waite on pô come l' air dene: les sapéns vont ttaleure siketer.
2. bawer foirt.
   • Les tchéns dnént a tot sketer (J.J. Gaziaux).

IV. si dner [v.pr.] divni pus lådje, pus coriant tot dvizant di cayets d' cur. Les noveas solés serèt ene miete, mins i s' vont dner tot s' afroyant.

Ratourneures

1. to n' dirès nén ki dji n' t' a måy rén dné : dijhêye cwand on vout dner ene sacwè (di waire di valeur) a ene sakî, pol balter.
2. diner si linwe å tchet : dimander li response d' èn advinea.

Parintaedje

• dinêye
• dineu, dinaedje
• acdiner
• ridner, erdiner
• fordiner, fordinêye, fordinaedje
• houtdiner
• Dinêye (viyaedje)

Sinonimeye

• (tos les sinses): bayî