hepe
-
Hepes so on blokea.
-
Hepe cwårrece (a droete) et hepe findrece (a hintche).
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje vî francike * « happja » (minme sinse) mot cité dins l’ FEW 16 144b (lére).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /hɛp/ /ɛp/ /hap/ /ap/ ; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 1.49 ; (H prumrece)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /hɛp/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
hepe | hepes |
hepe femrin
- (usteye), (mot d’ foistî) usteye des bokions, avou on taeyant d’ fier d’ on costé, metowe so on mantche, fwaite po finde u po côper.
- L’ abateu a rpassé si hepe, i va abate on grand plope.
- Dji lyi fin l’ tiesse d’ on côp d’ hepe, el ci ki m’ vôreut aprinde èm mestî d’ boskiyon. — René Painblanc.
- On-z atake a-z abate al hepe d’ on costé, pu on s’ adjnoye, et rceper d’ l’ ôte costé. — Motlî d’ Tchonveye.
- Les côps d’ lådje hepe bouxhnut e bwès,
Té l’ mouvmint d’ on metronome
Dinant tot si epoltaedje a l’ ome. — Pierre Lazard.
- (pus stroetmint) hatche des tchårlîs et des mnujhîs, des tcherpetîs avou on court mantche et on arondi taeyant, plat d’ on costé, po cwårer les bwès.
- Les hepes ni s’ rawijhèt ki d’ on costé ; l’ ôte est plat. — Ernest Benoit.
- on tchèsse on cougnèt d’ bwès al liesse dèl hèpe po fé sèrer l’ mantche — Motî Haust.
- (åre) minme usteye po s' bate.
- Si l' måleur nos mancive eco ene feye d' èn oraedje,
Les pikes di nos coperes, les hepes do Borinaedje,
Do payis d' Lidje et d' Tchålerwè,
S' elevrént dzeu nos tiesses et nos brairéns-st eshonne— Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 121 (fråze rifondowe).
- Si l' måleur nos mancive eco ene feye d' èn oraedje,
Ratourneures
[candjî]- fé ene sacwè al hepe : nel nén fé comifåt. On dit eto : fwait al fonne.
- hårder s’ hepe
- bate s’ hepe
- afiler s’ hepe
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]- hepe cwårrece, hepe al buze hepe plate d’ on costé po cwårer les bwès.
- hepe-tchape
Sinonimeye
[candjî]Dizotrins mots
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]usteye po côper do bwès
fé ene sacwè al hepe
- Francès : faire quelque chose grossièrement
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike hepe so Wikipedia.