Aller au contenu

påter

Èn årtike di Wiccionaire.
(Redjiblé di påternicaedje)

Etimolodjeye 1

[candjî]

Sipotchî calcaedje do latén d’ eglijhe « pater noster » (nosse pere), çou ki dene on mot avou l’ cawete « -er ».

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
påter påters

påter femrin (djinre diferin do sfwait mot e francès)

  1. (rilidjon crustinne) priyire crustinne, ki cmincive e latén pa "Pater noster".
    • Ki vloz vs ki dj' fwaiye tot seu, e ståve, minme li djoû do Noyé a meynute ? Dijhans ene påter so les doze côps, po k' les biesses ni fouxhénxhe nén emacralêyes Joseph Lahaye (fråze rifondowe).
    • Ele groumtéve des påters et des åvés k' ele maxhive å no do djonnea et, a foice do repeter ç' no la, i lyi shonnéve vey li valet et s' lyi djåzéve t eleJoseph Mignolet, "Vé l’loumîre" (1922) (fråze rifondowe).
  2. tolminme kéne priyire.
    • Vos diroz ene pitite påter por mi.
Ratourneures
[candjî]
  1. dire ses påters :
    1. dire ses priyires.
      • Li vî tchvau bacheut s' tièsse
        Èt li r'lèveut come s' i d'djeut ses pâtèrs
        Émile Hesbois, W:Émile Hesbois.
      • Lès coméres qui ratindin.n´ famile vinin.n´ èto po dîre leûs pâtêrs à l’Aviêrje— Françoise Evrard, Li Nanèsse di Bèlgrâde.
    2. ronfler (po ene djin, po on tchet).
      • Li tchet dit ses påters cwand dj' el caresse padrî les orayes. On dit eto : soyî do bwès.
  2. kinoxhe ene sacwè come ses påters : el foirt bén cnoxhe.
  3. aveur èn åmen po tchaeke påter : aveur response a tot. On dit eto : todi aveur ene pîce po mete e trô.
  4. påters di pourcea, påters di tchén, påters di bourike
  5. Il è sait dipus ki s' påter : i cnoxhe bråmint des cayets (sovint rapoirt al macralreye).
  6. si stitchî el påter mågré Diu
Parintaedje
[candjî]

Mots vijhéns

[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
priyire "Nosse Pére"
tolminme kéne priyire Loukîz a : priyire

Etimolodjeye 2

[candjî]

Bodje « påte » avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]

påter (v. sins coplemint)

  1. fé des påtes, po ene plante.
    • les grins påtèt bén.
    • Dji n' vou nén ki m' coir ni våye pouri a nonsyince e tere, come des sminces k' i gn a ki n' ont nén polou djårner et påtî Émile Gilliard (fråze rifondowe).
    • Li vint r'mouwéve doûç'mint dès grantès plaques di waessén dèdja pôtî. Dès bokèts d' wèdje avît ine coleûr d'ârdjint. Et foû dès trimblèmes di France, i montéve ine bone odeûr di djônèsse èt d' corèdje Jean-François Renkin, dins Li vîye bûse.

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
påter