soyî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « secare »; çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /sɔ.ˈjiː/ /sɔ.ˈji/ /sɔ.ˈjɛ/ /sɔ.ˈje/ /sɔj/ /su.ˈjiː/ (oyon O.OU)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /sɔ.ˈjiː/
Ricepeures : so·yî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	soye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	soyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	soyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	soynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	soyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	soyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	soye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	soyî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

soyî

(viebe å coplemint) ricôper do bwès, del pire, do fier, evnd, avou ene lame avou des dints.
- Li grandeur n’ est k’ èn esblawtaedje :
  Asteure, si ns volans rascoyî
  Do four pol robete e curaedje,
  On apougne li strouk pol soyî. — Martin Lejeune, Œuvres lyriques du poète wallon Martin Lejeune, p.185, « Lu såbe du m’ grand-pêre » (fråze rifondowe).
- Di l' åmatén, Penêye copele Sint Djôzef po soyî des waires et des sômîs a muzeure. — Joseph Lahaye (fråze rifondowe).
- Il a soyî ene coxhe do cerijhî ki barlokéve divant l' finiesse.
(viebe å coplemint) djouwer (do violon).
- C' esteut on prumî po soyî do violon.
- Il ont djouwé l' air :
  « Binamé Lambert »
  I l' ont shoflé et soyî
  Tot come des araedjîs. — François Barillié, Li camarad′ dè l'joie, 1852, Pasqueie dediaie à ’n’potalle, p.59 (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) fåtchî.
- C' esteut èn araedjî four a soyî — Sintake Rimåke (fråze rifondowe).
- L' andje a coine,
  Åreut bén volou, d' on côp d' fås,
  Soyî tos les omes ki l' tere poite. — Joseph Vrindts, Pâhûles rîmês, (1897), "Les deus sèmeus", p.23 (fråze rifondowe).
- I fåt, sins fé nole xhene, soyî s' bounî d' frumint,
  Tot mouyant di s' souweur li boune et frudjante tere. — Marcel Launay (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) fé araedjî (ene sakî) tot s' plindant todi, evnd.
- Li ci ki s' plind a tot moumint, po fini, i soye les djins et on l' lome on breyåd u ene breyåde. — Dominique Vanderstoken (fråze rifondowe).
((v. å nén dit coplemint)) soyî des tronces po fé des plantches.
- I n' soye pus k' po ses viyès pratikes.
(v. sins coplemint) schåyî les djambes tot rotant.

Ratourneures

soyî å bwès : esse soyeu di s' mestî.
soyî les coisses
cwand l' blé est soyî, el fåt rintrer: i n' fåt nén tchicter cwand ene sacwè est presse. Franwal: ahåyant po: quand le vin est tiré, il faut le boire.
soye, soye soyete : Rime-rame d’ efant (fwait avou l' mouvmint d' bresse des soyeus).