plin
Apparence
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /plɛ̃/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « plenus » (minme sinse).
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | plin | plins |
femrin padrî | plinne | plinnes |
femrin padvant | plinne | plinnès |
plin omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no) (pacô d' après l’ sinse)
- (purade padvant) k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird.
- Il a rapoirté on plin tchena d’ åbussons.
- Ké plaijhi di travayî tot respirant a plinnès narenes les hinêyes des fleurs do bontins. — Georges Pècheur (fråze rifondowe).
- Sins fé shonnance di rén, l' ome riwaite, et stitchî abeye totes les fwaitindjes dins s' tiesse, et-z eraler tos les djoûs avou ene plinne panêye. — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- — Lès côps d’halbådes di sès sôdårs tchèrpintés d’plonk,
Lès rôl’mints dèl tonîre qui hatchît sès rampårs —
C’èst l’coûr plin d’djalos’rèye qui l’djâle potche so nosse monde… — Joseph Mignolet, "Li tchant del croes",, 1932, p. 17.
- (todi padrî) k’ a bråmint boevou (del bire, del gote, evnd.).
- Et totes les djins fjhèt des cakets
Tot veyant ces copes dispwaireyes
Avå l’ rowe fé leus boufonreyes
Et k’ vont-st a l’ eglijhe plins d’ peket. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.50, “Li Pèqu’teu” (fråze rifondowe). - On-z î djowe des eures ås cwårdjeus
On s’ fome tot moirt, on potche, on danse,
Mins come l’ aiwe mi rind trop houpieus,
Dji m’ fwait plin po n’ nén mori d’ seu
Tchaeke feye ki dj’ sôrte del timperance ! — Louis Lagauche, « So m’ tére » (1913-1920), « On drole di tampèrant » p.127 (fråze rifondowe).
- Et totes les djins fjhèt des cakets
- (todi padrî) ki poite on djonne dins s' coir, po ene frumele : Loukîz a : « plinne ».
- (todi padrî) (linwince) ki n’ a nén stî spotchî, tot djåzant d’ on mot avou ene sipotchåve voyale.
- Dins les motîs, c’ est l’ mot plin ki doet esse metou come intrêye.
Ratourneures
[candjî](k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird)
- plin a stritche u : plin a hope u : plin come èn oû u : plin come on cocå : vormint plin.
- Li cafè d' a costé del såle esteut eto plin come èn oû.
- F. "plein à ras bord, plein à craquer".
- plin sinse.
- Wåde ti plin sinse ; plonke e l’ aiwe sins pawe ! — Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.14 (fråze rifondowe).
- plinne lune° :
- come li plinne lune, come ene plinne lune : tot rond.
- Bén sacré grand waerleu, avou t' mouzon come ene plinne lune et tes ouys come ene marcote — Robert Mathieu (fråze rifondowe).
- Avou s' boune bouye tote ronde come ene plinne lune … — Brigitte Hosslet (fråze rifondowe).
- (tot) plin di (ene sacwè) : avou bråmint di (cisse sacwè la) ådvins.
- Si måjhone est plinne di bardaxhreyes.
- Il aveut ene djambe croxheye å mitan do mustea, tote plinne di sonk. — Lucyin Mahin, Eviè Nonne (fråze rifondowe).
(k’ a bråmint boevou)
- plin come èn oû u : plin come tote li Pologne u : plin come on bari : fén sô.
- Il åreut fwait des les lådjes ouys tot veyant l' ci k' prindéve pol pus bråve do monde, si bate come on tchén avou on poirteu ås saetchs k' esteut plin come èn oû; — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.78 (fråze rifondowe).
- F. "complètement bourré".
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird) : rimpli, rapleni
- (k’ a bråmint boevou) sô; Loukîz a : « sô ».
Dizotrins mots
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
- fr= pleine
- F. "plein, non élidé".
Adviebe
[candjî]plin (nén candjåve)
- bråmint.
- Gn aveut i des djins e l' såle ? :: Oyi, i gn aveut plin.
Divancete
[candjî]plin (nén candjåve)
- divins et totavå.
- Li vî pere, i tcheye plin ses bagues, kén ovraedje !
Ratourneures
[candjî]- Al dicåce, plin mes tchåsses, del dorêye plin m’ gavêye, do rouyot plin mes shabots : rime-rame po s’ rafiyî d’ esse al dicåce.
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
plin | plins |
plin omrin
- metaedje di likide disk’ å boird d' on hena, copuvite di l' essince dins on rezervwer.
- Vos m’ froz on plin d’ essince.
- Dji n’ a fwait k’ deus plins disk’ a Marseye.
- femrin biesse k’ a on djonne e s’ coir : Loukîz a : «plinne»
Ratourneures
[candjî]- èn nén aveur si plin : èn nén esse bén consyin, si brouyî; loukîz a : esse avå les tchamps, li tiesse avå les cwåres F. "ne pas être dans la plénitude de ses facultés mentales".
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]- F. "plein".
Etimolodjeye 2
[candjî]Tayon-bodje latén « planus » («uni»)
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
plin | plins |
plin omrin
- plat terén sol hôt d' on tiene, d' ene montinne.
- Sol crestea, ci n' esteut k' on grand plin ki l' pî-sinte trevåtchive, come traecêye å coirdea. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Ces mwaisses ovrîs walons la n’ avént waire d’ amuzmints, lon erî d’ tot, dins les plins do Donetz — Lucyin Mahin, Vera.
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots ki s' prononcèt parey totavå
- Mots do walon d' on seu pî
- Mots do walon vinant do latén
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî
- Motlî do walon pol linwince
- Mots do walon avou des ratourneures
- Sustantifs do walon ki l' omrin et l' femrin sont pareys
- Adviebes do walon
- Mots nén candjåves do walon
- Divancetes do walon
- Sustantifs do walon