brouyî
Apparence
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bʀuː.ˈyiː/ /bʀu.ˈyiː/ /bʀuː.ˈye/ /bʀuː.ˈyɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bʀuː.ˈyiː/
- Ricepeures : brou·yî
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje patwès latén * « brodicāre » (« brodicare »), lu-minme d' on bodje tîxhon * « bruþą » (vî tîxhon), çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | brouye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | brouyîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | brouyans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | brouynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | brouyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | brouyive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | brouye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | brouyî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
brouyî (å prono : si brouyî)
- (viebe å coplemint) maxhî
- I s' etind la ddins come èn aveule a brouyî les coleurs.
- Les idêyes si brouyèt e m' tiesse.
- I brouye totafwait.
- (viebe å coplemint) rinde nén clair
- brouyî l' aiwe do rixhot
- K' i touye, k' i brouye, dji n' m' end ocupe pus
- (viebe å coplemint) cåzer ene margaye
- Ene måle linwe ki brouye tot l' monde.
- Li plouve va vni brouyî l' dicåce.
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye 2
[candjî]Tayon-bodje patwès latén * « brugere », adon racuzinåve avou l' francès « bruire » (etimolodjeye nén acertinêye).
Viebe
[candjî]brouyî (v. sins coplemint)
- fé do brut.
- On-z etind brouyî l' machene — D.T.W.
- On-z a oyou brouyî les greuwes hôt e l' air. — D.T.W.
- Li djeton brouyive conte on poerî dins nosse djårdén. — D.T.W.
- Mi oraye brouyive. — D.T.W.
- Ça brouye dins mes orayes. — D.T.W.
- On-z etind brouyî l' vint pa l' cråye di l' ouxh. — D.T.W.
- Li feu brouye, c' est sene di djalêye. — D.T.W.
- On tchvå ou on torea ki brouye. — D.T.W.
- Dès miles djins (...) tchantèt l'Avé Mâriâ èt s' arètèt al longue po criyè tortos èsson-ne li Crédo qui brouye èt qui r'blondit dins l' valéye. — Joseph Calozet, Li crawieûse agasse (fråze rarindjeye).
- s' etinde, si spåde (tot cåzant d' ene novele)
- Dj' a etindou brouyî ene sacwè. — D.T.W.
- (v. sins coplemint) bodjî, avanci, cori, roter rade.
- (viebe å coplemint) fé des rprotches a (ene sakî).
- Si nos rintréns trop tård, nosse pa nos brouyive — D.T.W.
Ratourneures
[candjî]- Li bon Diè brouye : i tone.
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
E cisse pådje ci, n’ a pont d’ ratournaedje pol mot. El pôrîz radjouter, s’ i vs plait ? Come çoula, l’ årtike rissereut d’ adrame.
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon di deus pîs
- Mots do walon vinant d' on patwès do latén
- Mots do walon vinant do tîxhon
- Viebes do walon avou l' cawete -î
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come waitî
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do francès
- Mots walons d' etimolodjeye nén acertinêye
- Mots do walon avou des ratourneures
- Årtikes sins ratournaedje