Aller au contenu

rimete

Èn årtike di Wiccionaire.
Alofômes di r(i)-
avou ene sipotchåve voyale avou ene divanceye voyale sipotcheye cogne
rimete ermete rmete

Etimolodjeye

[candjî]

Do viebe « mete » avou l’ betchete « ri- » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) rimete
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) rimetoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) rimetans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) rimetnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) rimetrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) rimeteu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) rimete
pårt. erirece (dj’ a, vos av) rimetou
Ôtes codjowaedjes come mete

rimete (å prono : si rmete)

  1. (viebe å coplemint) mete co on côp.
    • A ! rimetoz mel, rimetoz mel, dit-st ele, ca dji n’ a rén sintou måhonteuse tchanson (fråze rifondowe).
    • Les sôrcires, c' est djusse po fé peu ås efants; ermetoz les veres del minme coleur, patron ! Michel Meurée (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) riplaecî (ene dismetowe djonteure) comifåt.
    • Dj’ a stî vey on rpougneu po m’ rimete li spale.
  3. mete e-n ene plaece k’ on n’ î irè pus vey.
    • On bea djoû, on-z a rmetou le fotos e gurnî Émile Pècheur (fråze rifondowe).
    • Rimetoz vosse pistolet, fré … c' est des camerådes … Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 9 (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) mete divins les mwins.
    • Li significåchon, ci deût-èsse li måtwèrtchî grabouyeûs papî qui l’ må-heûlé houssî a-st-awou l’ front di m’ rimète. Henri Simon, « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.137.
    • — Oho, on cado po Napoleyon !
      — Awè… on lyi rmetrè dmwin, a Lidje, å palås des princes-evekes, sol trevéns d' ene grande ceremonreye divant k' endè rvåye … Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 36 (fråze rifondowe).
  5. (viebe å coplemint) rifé aler (ene loumire).
    • Po s’ edoirmi, nos avéns a côper l’ loumire, et l’ rimete a l’ pikete do djoû po poleur rimpli l’ bidon et l’ muzete José Schoovaerts (fråze rifondowe).
  6. (viebe å coplemint) rastårdjî disk’ a ene ôte date.
    • Il ont rmetou tos les matchs di prumire, a cåze del nive.
  7. (viebe å coplemint) ricnoxhe après on ptit moumint (ene djin k’ cnoxheut).
    • Il a froncî des ouys tot m’ rawaitant ene miete sorprins, mouwer sacwants mots foû d’ ses lepes, et totshûte i m’ a rmetou Jacques Desmet, Li catchete (fråze rifondowe).
    • — Dji vs a rmetou sol martchî …
      — Ki fjhoz vs cial ? Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 9 (fråze rifondowe).
  8. (viebe å coplemint) (v. sins coplemint) rinåder, rivômi.
    • Il a rmetou tote si marinde.
    • Si vs avoz tant må l’ tiesse, c’ est k’ vos aloz rmete.
  9. (viebe å coplemint) strimer on mousmint k' on-z aveut rsaetchî.
    • Dji lyi dene ene bafe pwis ene deujhinme; ele rimete si chabrake et s' aponteye po filer. Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 115, "L'infifélité d' Catrène" (fråze rifondowe).
  10. rinde ene sacwè a ene sakî.
    • Cwand dj'ârè l' milion, dj' so l'ome
      A l'zî r'mète ... sins m' fé holer !
      Camille Gaspard.
  11. (viebe å coplemint) mete e muroe avou èn ôte cayet po spepyî les rishonnances et les diferinces.
    • Dji vs defeye
      Do trover èn andje e hopea
      Si parfait,
      K’ on l’ poye rimete a vosse feye ! Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.133, « Nosse feye » (fråze rifondowe).
    • Tinoz, dji nel såreu mî rmete k' a s' père, ki l' Bon Diu åye si åme ! Henri Simon, "Janète" (1911), eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.152 (fråze rifondowe).
    • A cwè pôreut-on rmete cisse istwere, si frisse a nd esse ewaerante k' al cisse do "Ptit Prince"? Guy Fontaine (fråze rifondowe).
    • Mês lès gréves cë n’ èst nin a rmète par rapôrt al guêre, kë dj’ lî rëspond Ernest Benoit.

Ratourneures

[candjî]
  1. rimete å djoû
  2. rimete ene paltêye
  3. on n’ rimete nén djin a biesse

Sinonimeye

[candjî]

Contråve

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
mete èn ôte côp
ricnoxhe (ene djin) Loukîz a : ricnoxhe
vey les rishonnances et les diferinces