Aller au contenu

tchåssî

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Bodje "tchåsse", avou l’ cawete di codjowaedje «  » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) tchåsse
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) tchåssîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) tchåssans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) tchåsnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) tchåsrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) tchåssive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) tchåsse
pårt. erirece (dj’ a, vos av) tchåssî
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

tchåssî (viebe å coplemint)

  1. mete (on solé, ene tchåsse) a s' pî.
    • I fåt-st aler tchaeke djoû, tchåssî d' pezants shabots,
      Woeyî so ene trope d' åmayes å mitan des brouwires ; Aveur les tchifes et l' front hålés des cwate solos,
      Et télfeye, doirmi ene nute å cour des sapinires. Marcel Launay (fråze rifondowe).
    • Avou l' tins k' i fwait e nosse payis, on l' åreut bén tchåssî d' ene pwaire di shabots, et n' el nén leyî a pîs dischås Christian Quinet (fråze rifondowe).
    • Fåreut co ki l' måle biesse tchåsreut ces botes la ! … et ki l' hårpixhe ki dj' a metou dvins freut l' afwaire. Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 35 (fråze rifondowe).
  2. mete (èn ôte mousmint).
    • On n' prind nén l' tins di fé ses coûsses, et di tchåssî s' vantrin Paul-Henri Thomsin (fråze rifondowe).
    • Tchåssîz lyi ene narene
      Sol narene k' il a,
      Ou fjhoz l' blanc d' farene
      Si n' lest nén dedja. Louis Lagauche, "L' inmant", Les Djîles, (1947), p. 127 (fråze rifondowe).
  3. (imådjreçmint), (belès-letes) covri.
    • Cwand l’ bal del nivaye ourit fwait s’ tape,
      Totes les coxhetes des åbes dressît
      Leus skeletes ki l’ rålêye al schape
      Di wate et d’ glaece aveut tchåssî. Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ratourneures

[candjî]
  1. tchåssî onk divins l' ôte : etchåssî, emantchî.
  2. on n' va nén e paradis tot tchåssî tot moussî : cwand on mourt on n' prind nén ses béns avou; on dit eto : « on waxhea n' a pont d' taxhe ».

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
tchåssî

Pårticipe erirece

[candjî]

tchåssî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "tchåssî".

Ratourneures

[candjî]
  1. c' est todi l' coibjhî k' est l' pus må tchåssî
  2. ni riyoz nén des må-tchåssîs : i gn a des savates po tertos