loyî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Shûte des mots : (minme sinse).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /lɔ.jiː/ /lɔ.ji/ /lɔ.jɛ/ /lɔ.je/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /lɔ.jiː/
• Ricepeures : lo·yî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	loye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	loyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	loyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	loynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	loyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	loyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	loye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	loyî
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

loyî

1. (viebe å coplemint) fé tni eshonne avou ene coide u ene sacwè insi.
   • Dji loyrè des djåbes, des andives. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • C’ esteut èn anea po loyî li tchvå après l’ meur.
   • Les pus curieus k' avént stou bawyî al coirnete, sotnént ki l' anårtchisse esteut loyî so ene tcheyire ente deus adjants et deus pompîs. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.14-15 (fråze rifondowe).
   • Vos avoz sins l' sepi, spiyî l' tchinne del boune camaerådreye ki nos loyive. — Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.30 (fråze rifondowe).
   • On boutéve deus marionetes ene so l’ ôte et on loyive li cou avou ene loyete di strin di rgon. — Jean-Jacques Gaziaux (fråze rifondowe).
   • Tant ki l’ diloujhe n’ råyrè nén l’ raecene ki l’ loye al tere, i n’ mourrè måy, minme s’ i ploye li screne. — Louis Lagauche (fråze rifondowe).
2. (viebe å coplemint) mete les nålîs d' on solé.
   • Loyî ses solés. — Motî Haust (fråze rifondowe).
3. (viebe å coplemint) fé al cawêye.
   • Po n' piede nou tins, loyîz vos ovraedjes. — Motî Haust (fråze rifondowe).
4. (viebe å prono) fé camaeråde.
   • L' estourdi s' a stou loyî avou on napea. — Motî Haust (fråze rifondowe).

Ratourneures

1. fô a loyî, sot a loyî
2. li djô k’ i piedrè ses tchveas, i loyrè ses tchveas avou on vier
3. loyî l’ bindea
4. pus biesse ki deus coshets loyîs eshonne
5. vos loyrez çoula a vosse djambe

Parintaedje

• loyant
• loyaedje, loyeu, loyeuse
• loyén, loyeure, loyete, loyasse
• aloyî, aloyaedje, aloyance
• disloyî, disloyaedje, ridisloyî
• riloyî, riloyaedje
• raloyî, raloyaedje, disraloyî

Mots d’ aplacaedje

• loye-cô

Sinonimeye

elaxhî, alaxhî, nukî

Pwaire minimom

• Loyi (viyaedje)

Ortografeyes

Divant 1900 :

• löî : E203 ^(lére)
• loyî : E134

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• loyi : C8
• loyî : E1, O4, S117
• loyer : S117

E rfondou walon :

• loyî : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R13, R15

Ratournaedjes

fé tni eshonne avou ene coide

• Arabe : rabaTa =‎ ربط ^(ar) = رَبَطَ ^(ar)
• Arabe marokin : rbe6 (rbeT) =‎ ربط = رْبط
• Almand : anschliessen ^(de)
• Inglès : to tie ^(en), to tie on ^(en), to fasten ^(en), to link ^(en)
• Espagnol : ligar ^(es)
• Francès : lier ^(fr)
• Neyerlandès : aanbinden ^(nl), vastbinden ^(nl)

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	loyî	loyîs
femrin padrî	loyeye	loyeyes
femrin padvant	loyeye	loyeyès

loyî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

1. elaxhî.
   • On prijhnî k' a les pougns loyîs. — Motî Forir (fråze rifondowe).
2. foirt camaeråde avou.
   • I sont loyîs eshonne. — Motî Haust (fråze rifondowe).

Pårticipe erirece

loyî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "loyî".