påle
Apparence
-
Des påles come posteures, el Holande
-
li cénk di påle
-
i påle dins l' micro
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « pallidus »
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pɔːl/ /paːl/ (betchfessî å, halcrosse rîlêye)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pɔːl/
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | påle | påles |
femrin atribut | påle | påles |
femrin epitete (todi padvant) |
påle | pålès |
påle omrin et femrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- ki saetche sol blanc del coleur del pea, come sene di maladeye.
- Elle est si påle k' ele vos freut sogne. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- ki saetche sol blanc, tot djåzant d' ene coleur.
- Ene påle bleuwe sitofe. — Motî Haust (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (po ene coleur) : clair
- (pol vizaedje) : blanc-moirt, blanc come on moirt, bladje, bladjot, sblari
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- påle : E1
Ratournaedjes
[candjî]blanc
Etimolodjeye 2
[candjî]Tayon-bodje latén « pala » (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pɔːl/ /paːl/ /pãl/ /poːl/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pɔːl/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
påle | påles |
påle femrin
- (usteye) longowe sitroete schoupe po foyî.
- Il a cassé l' mantche del påle.
- Nos djins : omes, femes, efants, brokèt so des traeyins,
Des fås, des påles, des hepes pwis s' metèt-st e-n alaedje
Viè l' feu ki mancêye dizo l' shofla do vint !. — Louis Lagauche, "L' inmant", (1947), Li ponne dè gård di bwès, p. 148 (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C99
Ratournaedjes
[candjî]Loukîz a : locet
Etimolodjeye 3
[candjî]Stindaedje do sinse do mot di dvant.
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
påle | påles |
påle femrin
- (mot d’ cwårdjeu) ene des cwate coleurs do cwårdjeu, ki l' dessén, c' est ene pike.
- Dj' a on gros pwès so li stoumak; I toûne des påles, i toûne des makes. — Juliette Franquet (fråze rifondowe).
- cwåte di cisse coleur la.
- Djowe ene påle!
- Dj' a totes les påles.
- Dji n' a nole påle
Ratourneures
[candjî]- hasse di påle : Modele:npdv vé.
- i toûne do påle :
- (å cwårdjeu) c' est pike ki va.
- (nén piké des viers) mi vé est presse po vs fé plaijhi.
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye 4
[candjî]Codjowa
[candjî]påle
- indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « pårler ».
- Bondjoû, vijhene, doirmoz vs eco ? Schoûtez mu : dji vos påle a vos. — Noyé walon (fråze rifondowe).
- On påle di vir on feu mins l’ aiwe c’ est co pus pire. — Léon Bernus (fråze rifondowe).
- Nos estans nos deus ashîtes so on banc. On påle di tot, on påle di rén. On påle do tins k’ i fwait, do tins ki passe. On påle di nos djoyes, des poennes, des ptits bouneurs, des tourmints, des disbåtchances. — DBur (fråze rifondowe).
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « pårler ».
- I fåt k’ dji vs påle, rén k’ nos deus.
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « pårler ».
- Påle todi, ti, l’ pårlî !
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots avou l' betchfessî å (halcrosse rîlêye)
- Mots do walon d' on seu pî
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon ki l' omrin et l' femrin sont pareys
- Addjectifs do walon todi metous padvant
- Mots avou l' betchfessî å
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon po les nos d' usteye
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Mots del Basse Årdene
- Motlî do walon po les cwårdjeus
- Mots do walon avou des ratourneures
- Sivierbas do walon
- Codjowas do walon
- Codjowas do cåzant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas do cåzant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas d' l' atôtchî do Cmandeu do walon