Aller au contenu

pezer

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « pensare », avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, minme tayon bodje ki « pinser », mins k' a pris on sinse diferin, adon racuzinåve avou l' francès « peser », l' espagnol « pesar » et l' itålyin « pesare ».

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]

pezer

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) peze
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) pezez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) pezans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) peznut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) pezrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) pezéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) peze
pårt. erirece (dj’ a, vos av) pezé
Ôtes codjowaedjes come bouter
  1. (viebe å coplemint) valeur on pwès.
    • Çoula peze ût kilos inte deus fiers. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • S' ele rote, vos tronnez tot,
      Ca ele peze nonante kilos. Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Po plaire à Nanèsse" (fråze rifondowe).
    • Comint çk' on fwait po wårder ene espite d' enocince cwand on-z est èn efant, èn espwer codou a crexhance et k' on n' peze nén minme el pwès d' on foûsmint intre les crons doets des fåtcheus? Danielle Trempont (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) muzurer on pwès.
    • Pezer des tchås, do pan, del toubak. Motî Forir (fråze rifondowe).
  3. (viebe å coplemint) (imådjreçmint) sayî do cnoxhe li valeur d' ene sacwè nén materiåle.
  4. (viebe å coplemint) prinde asteme a çou k' on dit.
    • Fåt pezer tot çou k' on dit. Motî Haust (fråze rifondowe).
  5. (v. sins coplemint) esse impôrtant.
  6. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « so ») s’ aspoyî so.
    • Båbe et moustatche, a gros pakets,
      Di cayôs d’ glaece estént covrowes,
      L’ Ivier pezéve so si stitchet. Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).
  7. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « so ») fé rsinti ene poenne so.
    • Li påstedjreye mi peze so li stoumak. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Brussele èm peze so l' estoumak Georges Fay, dins « Tchambe l° 9 » (fråze rifondowe).
    • Ene vréye tchaleû d’infièr pèseut dissus leû côrps èy’ is suwît a mac´. Léon Mahy.

Ratourneures

[candjî]
  1. pezer e s’ mwin

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Dizotrins mots

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
valeur on pwès
muzurer on pwès
sayî do cnoxhe li valeur d' ene sacwè nén materiåle
prinde asteme a çou k' on dit
esse impôrtant
s' aspoyî so
fé rsinti ene poenne so