Aller au contenu

raler

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : råler.

Etimolodjeye

[candjî]

Do viebe « aler » avou l’ betchete « ri- » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) r(i)va
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) ralez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) ralans
Rwaitants Ind. pr., lidj. (i/il, ele/elle) ralèt
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) r(i)vont
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) rirè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) raléve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) r(i)våye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) ristî / ristou
Ôtes codjowaedjes come aler

raler

  1. (v. sins coplemint) rifé mouvmint eviè la dou çk' on dvént.
    • I va fé noer; il est grand tins d' raler Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
    • Li vint est ralé so Lorinne; i va ploure Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
    • Polite, il est set eures djusse ; on rva Félicien Barry (fråze rifondowe).
    • Et comme is avît r'çu tot doirmant in advêrtihemint dè n'nin aller r'trover Hérôde, in nès rallît ès leu pays po 'ne aute vôieNicolas Defrecheux, ratournant Sint Matî avou François Bailleux et Auguste Hock; lijhåve vaici.
    • Tot d' on côp, cwand on pinse aveur vudî l' gofå,
      On s' aparçût k' èn ome : o, ki dji-dju, èn esclåve
      N' est nén rmonté. Mildju ! hay ! hay ! i fåt k' on l' såve…
      Mins les ôtes sont trop flåwes po raler viè l' shoflå
      Louis Lagauche, "L' inmant", Les coraedjeus, (1947), p. 92 (fråze rifondowe).
  2. (v. sins coplemint) aler (ene sawice) dabôrd k' on n' î aléve pus.
    • I rva vey si maroye Motî Forir (fråze rifondowe).
  3. (v. sins coplemint) aler co on côp.
    • Dji rirans å botike, dabôrd (pusk' on a rovyî d' atchter ça et ça).
  4. (v. sins coplemint) ritourner comifåt, tot djåzant d' ene machine.
    • Vos m' dijhoz ki l' vintilrece ni rva nén co; sayîz d' el fé raler po d' l' après-nonne !
  5. ((v. sins djin)) avou coplemint nén direk riprezintant l' djin k' on lyi dmande si tot ritoûne bén por leye (santé, afwaires, famile).
    • Lyi rva-t i, a vosse feye k' aveut yeu les ploketes d' aiwe ?
  6. ((aidant viebe)) resse po.
    • I paret k' i rva fé bea :: Mi dj' a oyou k' i raléve co ploure.

Ratourneures

[candjî]
  1. çou ki d’ l’ aiwe vént, d’ l’ aiwe riva, d’ aiwe vént, d’ aiwe riva
  2. Loukîz a : eraler
  3. fé raler ses tchveas.
    • Divant l’ finiesse, i s’ ragadlêye,
      Oubén, i fwait raler ses tchveas. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Onk comme ènn’a tot plein», p.98 (fråze rifondowe).

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Pwaire minimom

[candjî]

råler

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : E212

Ratournaedjes

[candjî]
rifé mouvmint eviè la dou çk' on dvént; Loukîz a : eraler
ritourner comifåt, po ene machine

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
raler ralers

raler omrin (infinitif sustantivrece)

  1. plaece po s' rmete, s' i gn a mezåjhe.
    • Dji n' a pus nou raler Motî Haust (fråze rifondowe).

Sinonimeye

[candjî]

Ratournaedjes

[candjî]
plaece po-z î raler, s' i gn a dandjî