tchafter

Walon (Rifondou)

Bodje « tchaf » avou l’ dobe cawete « -ter » des viebes; ou bodje «tchafete» (avou spotchaedje del cawete « -ete »), avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃaf.ˈte/ /t͡ʃaf.ˈtɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃaf.ˈte/ ^{aschoûtez lu}
Ricepeures : tchaf·ter

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	tchaftêye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	tchaftez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	tchaftans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	tchaftêynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	tchaftêyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	tchaftéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	tchaftêye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	tchafté
Ôtes codjowaedjes	come tchicter

djåzer bråmint.
- Il a co falou k' ele tchaftêye estô d' ataker l' ovraedje. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
tchanter foirt, po èn oujhea.
- Ås concêrts dès grands bwès chaque oûhê fait s' pårtêye.
  Djusqu' å pus p'tit rôyetê, tot l' monde såye ses tchansons.
  Sol timps quu l' pauve coucou brait deûs notes sins façon
  Lu måvi djowe dèl flûte èt l' djône tchèrdin tchafetêye. — Martin Lejeune, 1895.
- I tchaftêye come onk k' e-st al fiesse ;
  Si frumele potche tot åtoû d' lu,
  Come po lyi dire k' on Ptit Djezus
  Foû del schågne torade boutrè l' tiesse. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "On noié d'vins n'gaioule", p.58 (fråze rifondowe).
- Tchantans l' ritchesse des bleuwès matinêyes
  Li bea solo ki fwait pielter l' pårtchet,
  Li påye si doûce di nos coetès vesprêyes
  Cwand l' råskignoû tchaftêye å fond do bwès. — Jean Dessard, D'ine cohe so l'aute, 1939, p.13, Tchantans l’ prétins (1937) (fråze rifondowe).
(vî mot) magnî tot fjhant do brut come les pourceas.

dire bråmint des sacwès.
- Su ç' timps-là, li comére li choûte; tènawète fé aler s' tièsse po lî bin mostrer qu'èle ni pièd rin d' tot ç' qu'i lî tchaftéye. — Chantal Denis, Quî ç' qu'a touwé J.F.K.?.

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :