djåzer

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Nén seure. 1. Do latén causare, påzès rîles do lidjeus (come caballus --> djivå). C' est l' minme mot latén k' a dné l' walo-picård cåzer. E namurwès, li cogne åreut sitî *tchåjh-, ki n' a måy egzisté, ou k' a stî rplaeceye på mot walo-picård. 2. Mot-brut * «djaz» (brut d' cåzaedje, di tchîpaedje d' oujhea) avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, racuzinåve avou l' francès « jaser » (canler), mins eto «gazouiller» (gruziner).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /d͡ʒɔː.ˈze/ /d͡ʒaː.ˈze/ /d͡ʒaː.ˈzɛ/ /d͡ʒaː.ˈziː/ /d͡ʒoː.ˈze/ (betchfessî å) (minme prononçaedje cåzu pattavå)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /d͡ʒɔː.ˈze/
• Ricepeures : djå·zer

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	djåze
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	djåzez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	djåzans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	djåznut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	djåzrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	djåzéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	djåze
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	djåzé
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

djåzer

1. (v. sins coplemint) dire des mots dins on metou lingaedje.
   • Dj' aveu co djåzé avou lu å matén.
2. (v. sins coplemint) dire bråmint des paroles (nén foirt impôrtantes) so waire di tins.
   • Fåt todi k' ele djåze (…) c' est ene tchafete ki passe si veye a ramter — Guy Cabay (fråze rifondowe).
3. (viebe å coplemint) sawè (on metou lingaedje).
   • Come nos vîs peres, djåzans todi walon Modele:NPie

Ratourneures

1. djåzer come èn årmonak
2. djåzans d' ôte tchoi; djåzans d' ôte tchoi, djåzans voleurs u: djåzans d' ôte tchoi, djåzans macrales: fôrmules po candjî di dvize.
3. djåzer stroet <> djåzer trop long
4. djåzer come ene agaesse
5. djåzer d' traze et catoize
6. kî djåze dirî mi djåze a m' cou

Parintaedje

• djåze
• djåzeu, djåzaedje, djåzmint, djåzreye, djåzåjhe
• ridjåzer
• kidjåzer
• eterdjåzeu
• fordjåzer
• adjåzer, adjåzia; radjåzer
• disdjåzer
• mesdjåzer

Mots d’ aplacaedje

djåzofone

Sinonimeye

• (dire des mots): cåzer, divizer, pårler, finde ses lepes
• (dire bråmint des paroles): ramter, berdeler, tchafyî; Loukîz a : «Motyince:cåzer bråmint/walon»

Dizotrins mots

• parole
• Loukîz a : «Motyince:cåzer ene langue k' on n' comprind nén/walon»
• Loukîz a : «Motyince:cåzer inte ses dints/walon»
• Loukîz a : «Motyince:cåzer e s' astocant/walon»
• Loukîz a : «Motyince:cåzer ene langue k' on n' comprind nén/walon»

Rilomêye do mot

Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke Djåzans walon: no d' ene gazete e walon d' après Lidje (1995-2015)

Sipårdaedje do mot

Basse Årdene (Bijhe), w. do Levant

Ortografeyes

Divant 1900 :

• jâzé : E203
• jazez : E212
• jâzez : E212

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• djâzî : G217
• djâzer : E21, E212b, G217, O4, S0
• djâser : C99, S44
• djâzè : G217, S0
• djâsè : C1, C99
• djôser : O0, O3
• djåser : E34
• djåzer : E1, G217

E rfondou walon :

• djåzer : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R13, R15

Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :

• djôzer : E217

Ratournaedjes

dire des paroles

• Arabe : تحدث ^(ar) = تَحَدَّثَ =‎ taHaddatha; تَكَلَّمَ ^(ar) = تَكَلَّمَ =‎ takallama
• Arabe marokin : هدر ^(ary) = هْدر =‎ hder
• Almand : sprechen ^(de)
• Inglès : to speak ^(en), to talk ^(en)
• Espagnol : hablar ^(es)
• Francès : parler ^(fr)
• Neyerlandès : spreken ^(nl)