Aller au contenu

veler

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : vêler.

Etimolodjeye

[candjî]

Bodje « vea » (avou rissourdaedje etimolodjike ea => -l-) ey avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) vele
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) velez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) velans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) velnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) velrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) veléve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) vele
pårt. erirece (dj’ a, vos av) velé
Ôtes codjowaedjes come bouter

veler (v. sins coplemint)

  1. (mot d’ zolodjeye) fé s' vea tot djåzant d' ene vatche, d' ene bixhe, motoit eto d' ene gazele, d' ene antilope.
    • Nosse vatche asmete, ele va veler.
    • Elle est lådje del croejhlire, ele velrè åjheymint.
    • Ele ni velrè nén co cisse nute ci.
  2. (imådjreçmint) esse plin et schirer, tot djåzant d' on saetch.
    • Si t' metes co vint kilos dins ç' saetch la, i velrè.
  3. (mot des cinsîs) mostrer come on gros vinte et crouler, tot cåzant d' ene tcherêye, d' ene moeye di four.
    • Li moye a velé.
    • Li tcherêye a velé.
    • Come ça, li tchèrèye ni vêléve nin so lès cahots dès vîles voyes ki lès pîres si boudjint po lèy dégringoler l’ êwe dè tins d’ orèdje — Fernand Barvaux, Li fènâ mwès do bon vî tins, Singuliers, 1-2009.
  4. aveur si tcherêye k' a croûlé tot djåzant d' on cinsî ki tchereye å four.
    • Dj' a velé avå les voyes Motî Haust (fråze rifondowe).
  5. (mot d' costire) (mot d' texheu) piede ses toûs d' fi, tot djåzant d' ene sipoûlêye.
  6. (rabaxhanmint) fé èn efant, k' a on laid caractere.

(viebe å coplemint)

  1. fé on djonne, tot cåzant d' ene vatche.
    • Les deus vatches avént velé des åmayes: des vatches po tot rade sins boûsse disloyî. Auguste Laloux, Li ptit Bert (fråze rifondowe).

(v. sins djin)

  1. ploure a lavasse.
    • I vele.

(viebe å coplemint)

  1. ploure a lavasse.
    • I vele ene boune averdinne.

Parintaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
fé on vea
si dischirer, po on saetch trop plin
si disfé, po ene tcherêye, ene moye