acmoide
Apparence
(Redjiblé di acmoirdowe)
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « moide » (hagnî) comprindou imådjreçmint, pa l'voye do latén *accommordere avou l’ betchete « ac- » des viebes, çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -de » des viebes mot cité dins l’ FEW 2/2 959 eyet co mot cité dins l’ FEW 24 171a, racuzinave avou li vî francès amordre.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /ak.ˈmwat/ /ak.ˈmwɛt/ (betchfessî oi, halcrosse rîlêye)
- (avou ene ôte cawete) /ak.mwaʀ.ˈde/ /a.kɔ.mwa.ˈde/ /a.kɔ.mwaʀ.ˈsi/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ak.ˈmwat/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : ac·moide
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | acmoid |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | acmoirdoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | acmoirdans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | acmoidnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | acmoidrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | acmoirdeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | acmoide |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | acmoirdou |
Ôtes codjowaedjes | come ratinde |
acmoide (viebe å coplemint) (å prono : s’ acmoide)
- riçure (ene djin), et fé camaeråde avou leye.
- Li mwaisse di scole est la sol soû ;
I l' fiestixh po sayî d' l' acmoide. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.157, « Lu novê scolî » (fråze rifondowe). - Si vs avoz l’ måleur di l’ acmoide e vosse tchambe, i n’ vos cwitrè nén pus k’ ene pouce — Jean Wisimus.
- Li mwaisse di scole est la sol soû ;
- fé amoussî, fé intrer (des novelès dujhances, des nouvès uzances, des novelès abutudes).
- On ns aprindeut les viyès manoyes eyet les viyès mzeures, c’ esteut po-z acmoide e payis les manoyes et les mzeures del Révolucion francesse. Les Inglès, ki passèt portant po foirt sûtis, n’ ont co savou, disk’ asteure, acmoide les novelès mzeures e leu payis, et portant i ricnoxhèt k’ ele sont meyeuses ki les leurs — Nicolas Lequarré.
- rinde doumiesse (ene såvadje biesse).
- On n’ a nén todi åjhey po-z acmoide les djonnès biesses — Reynolds Hostin.
- Ça fwait ki li Ptit Prince acmoirda li rnåd ; et cwand fourit po nd aler, li rnåd lyi djha : « Dji tchoûlrè »
- C’ est vos l’ fåte, responda li Ptit Prince ; dji n’ vos voleu pont fé d’ må, mins vs avoz volou ki dji vs acmoirdaxhe — LHen~, ratournant « Li ptit prince ».
- fé abitouwer (ene djin, ene biesse, ene plante) a on novea payis.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]- (fé s’ abitouwer) aclever
Ortografeyes
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Coinrece Payis d’ Lidje, Nameur, Cinè.
Ratournaedjes
[candjî]bén rçure
- Francès : accueillir (fr)
fé amoussî, fé intrer
- Francès : introduire (fr), implanter (fr), faire adopter, faire admettre
aprovijhî
- Francès : apprivoiser (fr)
fé s’ abitouwer
- Francès : acclimater (fr), habituer (fr)
Codjowa
[candjî]acmoide
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « acmoide ».
- Eco I fåt i ki dj' l' acmoide.
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Viebes do walon avou l' betchete ac-
- Viebes do walon avou l' cawete -de
- Mots avou l' betchfessî oi (halcrosse rîlêye)
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come ratinde
- Codjowas do walon
- Codjowas do cåzant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant do Suddjonctif Prezintrece do walon