aprester
Aller à la navigation
Aller à la recherche
Walon (Rifondou)[candjî]
Etimolodjeye[candjî]
bodje « prest » (« presse ») avou l’ betchete « a- » des viebes avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, avou assaetchance do francès « apprêter » (li cogne peurmint walone sereut l' disfondowe «apruster», peur parint di «pruster»).
Prononçaedje[candjî]
- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /a.pʀɛs.ˈte/ /a.pʀɛs.ˈtɛ/ /a.pʀys.ˈte/ /a.pʀys.ˈtɛ/ /a.pʀis.ˈte/
- (pa rfrancijhaedje) /a.pʀɛ.ˈte/ /a.pʀɛ.ˈtɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.pʀɛs.ˈte/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : apres·ter
Viebe[candjî]
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | aprestêye |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | aprestez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | aprestans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | aprestêynut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | aprestêyrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | aprestéve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | aprestêye |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | apresté |
| Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
aprester (viebe å coplemint) (å prono : s’ aprester)
- relire les sacwès k' on-z årè dandjî (po èn ovraedje, po magnî).
- Del shijhe, il aprestêye si sogne pol londmwin — Joseph Houziaux (fråze rifondowe).
- On vî mandaye aprestêye el dôsse po fé l' cafè d' ene brigåde di monteus — Louis Lecomte (fråze rifondowe).
- Tins k' les moenne-brut tchictént, dins l' eglijhe, on-z aprestéve totafwait — Bernard Louis (fråze rifondowe).
- rassonrer (ene plaece, ene måjhon) po lodjî ene sakî.
- Dispaitchîz vs po-z aprester l' tchambe: li ptite arivreut måy !
- ataker a cure (èn amagnî).
- Dji n' a rén apresté po dinner : dji n' a pont d' ameur — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
- Elle a-st apresté des belès ptitès sprôtes k' elle a fwait rivni avou ene schipe d' a et ene chalote — Lucien Somme (fråze rifondowe).
Ratourneures[candjî]
- aprester les haernas: prinde tot çou k' on a dandjî po fé ene sacwè.
- Vos pôroz aprester les haernas — Arthur Masson (fråze rifondowe).
- aprester po mori: diner des rmédes ki vont djusse aswadjî les mås, mins sins le rfé, po onk (ene) k' est condåné.
- Des sfwaits, on n' les sogne pus : on ls apresteye po mori.
- F. mettre aux soins palliatifs.
Parintaedje[candjî]
Parintaedje[candjî]
Ortografeyes[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes[candjî]
prinde çou k' on-z a dandjî po fé ene sacwè
fé èn amagnî
