Aller au contenu

aprester

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

bodje « prest » ‎(« presse ») avou l’ betchete « a- » des viebes avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, avou assaetchance do francès « apprêter » (li cogne peurmint walone sereut l' disfondowe «apruster», peur parint di «pruster»).

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) aprestêye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) aprestez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) aprestans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) aprestêynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) aprestêyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) aprestéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) aprestêye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) apresté
Ôtes codjowaedjes come tchicter

aprester (viebe å coplemint) (å prono : s’ aprester)

  1. relire les sacwès k' on-z årè dandjî (po èn ovraedje, po magnî).
    • Aprestez-m’ mi tchapea et m’ capote di noer drap, savoz, m’ feye ! Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.18 (fråze rifondowe).
    • Del shijhe, il aprestêye si sogne pol londmwin Joseph Houziaux (fråze rifondowe).
    • On vî mandaye aprestêye el dôsse po fé l' cafè d' ene brigåde di monteus Louis Lecomte (fråze rifondowe).
    • Tins k' les moenne-brut tchictént, dins l' eglijhe, on-z aprestéve totafwait Bernard Louis (fråze rifondowe).
  2. rassonrer (ene plaece, ene måjhon) po lodjî ene sakî.
    • Dispaitchîz vs po-z aprester l' tchambe: li ptite arivreut måy !
  3. ataker a cure (èn amagnî).
    • Come dji sai dispoy lontins k' il a l' difåt d' esse glot
      Dji lyi va-st aprester l' meyeu d' mes fricotsAndré Delchef, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6 (fråze rifondowe).
    • Diè aprestêye divins mi assîte,
      Del claire rozêye ås ptits påwionsMartin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Poqwè", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
    • Dji n' a rén apresté po dinner : dji n' a pont d' ameur Émile Gilliard (fråze rifondowe).
    • Elle a-st apresté des belès ptitès sprôtes k' elle a fwait rivni avou ene schipe d' a et ene chalote Lucien Somme (fråze rifondowe).

Ratourneures

[candjî]
  1. aprester les haernas : prinde tot çou k' on a dandjî po fé ene sacwè.
    • Vos pôroz aprester les haernas Arthur Masson (fråze rifondowe).
  2. aprester po mori : diner des rmédes ki vont djusse aswadjî les mås, mins sins le rfé, po onk (ene) k' est condåné.
    • Des sfwaits, on n' les sogne pus : on ls apresteye po mori.
    F. mettre aux soins palliatifs.

Parintaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : R13, S44, S109

Ratournaedjes

[candjî]
prinde çou k' on-z a dandjî po fé ene sacwè
fé èn amagnî
arindjî comifåt