aprester
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]bodje « prest » (« presse ») avou l’ betchete « a- » des viebes avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, avou assaetchance do francès « apprêter » (li cogne peurmint walone sereut l' disfondowe «apruster», peur parint di «pruster»).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /a.pʀɛs.ˈte/ /a.pʀɛs.ˈtɛ/ /a.pʀys.ˈte/ /a.pʀys.ˈtɛ/ /a.pʀis.ˈte/
- (pa rfrancijhaedje) /a.pʀɛ.ˈte/ /a.pʀɛ.ˈtɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.pʀɛs.ˈte/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : apres·ter
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | aprestêye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | aprestez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | aprestans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | aprestêynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | aprestêyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | aprestéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | aprestêye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | apresté |
Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
aprester (viebe å coplemint) (å prono : s’ aprester)
- relire les sacwès k' on-z årè dandjî (po èn ovraedje, po magnî).
- Aprestez-m’ mi tchapea et m’ capote di noer drap, savoz, m’ feye ! — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.18 (fråze rifondowe).
- Del shijhe, il aprestêye si sogne pol londmwin — Joseph Houziaux (fråze rifondowe).
- On vî mandaye aprestêye el dôsse po fé l' cafè d' ene brigåde di monteus — Louis Lecomte (fråze rifondowe).
- Tins k' les moenne-brut tchictént, dins l' eglijhe, on-z aprestéve totafwait — Bernard Louis (fråze rifondowe).
- rassonrer (ene plaece, ene måjhon) po lodjî ene sakî.
- Dispaitchîz vs po-z aprester l' tchambe: li ptite arivreut måy !
- ataker a cure (èn amagnî).
- Come dji sai dispoy lontins k' il a l' difåt d' esse glot
Dji lyi va-st aprester l' meyeu d' mes fricots— André Delchef, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6 (fråze rifondowe). - Diè aprestêye divins mi assîte,
Del claire rozêye ås ptits påwions— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Poqwè", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe). - Dji n' a rén apresté po dinner : dji n' a pont d' ameur — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
- Elle a-st apresté des belès ptitès sprôtes k' elle a fwait rivni avou ene schipe d' a et ene chalote — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- Come dji sai dispoy lontins k' il a l' difåt d' esse glot
Ratourneures
[candjî]- aprester les haernas : prinde tot çou k' on a dandjî po fé ene sacwè.
- Vos pôroz aprester les haernas — Arthur Masson (fråze rifondowe).
- aprester po mori : diner des rmédes ki vont djusse aswadjî les mås, mins sins le rfé, po onk (ene) k' est condåné.
- Des sfwaits, on n' les sogne pus : on ls apresteye po mori.
- F. mettre aux soins palliatifs.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]prinde çou k' on-z a dandjî po fé ene sacwè
fé èn amagnî