aweure
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « augurium » (sene k' on voet l' avni avou), racuzinåve avou l' vî francès « heur » (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.wøːʀ/ /a.wiːʀ/ (fok deus prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.wøːʀ/
- Ricepeures : a·weure
Sustantif
[candjî]aweure femrin (cåzu todi singulî)
- tchance.
- Dj' a yeu l' aweure d' ariver a tins.
- Rade èle si clintche po d’ner s’ côp d’ oûy
èt, dismètant qu’ine bone hinêye
di novê pan v’s-èl hape å nez,
on veût candjî l’ air di s’ vizèdje.
Quéle aweûre ! I sont-st-à sohait ! — Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, On sètche lès pans. - Vén dé mi, båshele; vinoz dé mi avou vosse napea, nosse damjhele, ki dji vs deye voste aweure; u vosse målaweure. — Lucyin Mahin, Vera (fråze rifondowe).
- parfond plaijhi d' viker.
- L’ aweure des ôtes les rind djalots. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Come mi, come vos», p.131 (fråze rifondowe).
- Vos troverez l' aweure et li contintmint, nén l' bouneur ki les emîssés amateurs do monde veyèt et vantèt — Jean Bosly, L’ îmitåcion d’ Jèzus-Cris (ratourné di J. Bosly) (fråze rifondowe).
- K' on-z est bén di boere on vere åtoû d' ene tåve avou les camaerådes; mins po rsinte ciste aweure la, a-t i mezåjhe di gote? — Mariette Chinon (fråze rifondowe).
- Leu sinteur vos rimplixhéve les narenes a vs fé påmer d’ aweure et d’ contintmint — JBzzs, p. 45 (fråze rifondowe).
aweures femrin pluriyal
- (doûce creyance) fis d' Aviedje (pitit créns d' araegne metou inte deus plantes, k' on dit k' i poirtèt tchance).
- On pinse ki les aweures sont fwaites pa des ptitès araegnes — Motî Forir (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- sohaitî boune aweure.
- Avou on stoumak come on pan, li pôve båshele ourit co l' foice di fé s' pus bea sorire, et lyi sohaitî boune aweure — François Nyns (fråze rifondowe).
- aveur l’ aweur di ou aveur d’ l’ aweur di : aveur li tchance, l' oneur di.
- Nosse frawiante societé a-st avou l' aweure di vey ciste anêye li govienmint acoirder a nosse tchevixhant prezidint li tite di tchuvalî del Corone — Henri Lambremont, annouwaire des "oteurs walons", 1928, p. 17 (fråze rifondowe).
- Dji n' a d' keure : ci serè l' paradis si dj' a l' aweure di vs plaire todi — Martin Lejeune (fråze rifondowe).
- Vos avoz d' l' aweure d' aveur ene rashide djonne feye — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- d’ aweure : pa tchance.
- Dji l' a rescontré d' aweure.
- C' est d' aweure ki çoula a bén tourné.
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
Sinonimeye
[candjî]- (estance ki nos fwait adiercî) : tchance, fortune, tcheyance
- (estance ki foidje li destinêye sins fonnmint) : avire, azår, astcheyance
- (estance ki nos fwait aveur bon) : bouneur, binåjhté
- (d' aweure) : dazår, d’ atoumance, d’ astcheyance
Contråve
[candjî]- (estance ki nos fwait adiercî) : penin, målaweur, bizawe, coyon, petche, pufkene
- (estance ki nos fwait aveur bon) : måleur, miråcoleye, anoye
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]tchance
- Francès : chance (fr), aubaine (fr), coup heureux (fr), bonne fortune (fr)
d' aweure
- Francès : par hasard (fr), fortuitement (fr), par chance (fr)