boirgnî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « boigne » «boirgn-» avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bwɛʀ.ŋiː/ /bwaʀ.ŋiː/ /bɔʀ.ŋiː/ (betchfessî oi, halcrosse rîlêye)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bwɛʀ.ŋiː/
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | boirgneye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | boirgnîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | boirgnans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | boirgneynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | boirgneyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | boirgnive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | boirgneye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | boirgnî |
boirgnî
- (v. sins coplemint) & (viebe å coplemint) riloukî al taxhlete.
- Boirgnî å trô.
- Boirgnî pal trô del sere.
- Boirgnî po loukî si lès pikèts sont so l' lègne.
- Ci côp la, l’ air do djoû n’ aveut polou rashir ;
I dmaneut ene brouweur avå l’ cir
Et l’ solo d’ måle oumeur mi boirgnive d’ on laid ouy
Tant a dire : « Va rzè, va ! Lai l’ å ress po ouy !... » — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Anôy’mint », 1925, p.40 (fråze rifondowe).
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « après ») riloukî ene sacwè tot djeriant årdanmint.
- Dji n' elzès pou nén saetchî foû di m' potche avou ç' gayård la ki boirgneye après mi — Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 11 (fråze rifondowe).
- Si c' est måy on live k' ele boirgnêye,
Ele pout bén fé s' meya culpa
Ca totes les ôtes seront vite la
— Henri Simon, "Li pan dè bon Diu", "L’aguèsse" (fråze rifondowe).
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « so ») foirci ene sacwè.
- Il a tantboirgnî so l' clitche qu'i l'a dismantchî.
- (v. sins coplemint) adjinçner ene pire a l’ ouy.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (viebe å coplemint) (tindreye) moudri èn ouy.
- Dji tûze a l’ålouwète qu’èst bwèrgnêye dè tindeû— Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.170.
- (imådjreçmint) disfôrmer, fé des groubiotes.
Ratourneures
[candjî]- li ci ki boirgneye n' est nén co moirt
- loirgnî après les stoeles
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (riloukî al taxhlete) aloukî, awaitî, bawyî, guignî
- aboirgnî
- (boirgnî après les stoeles) : riwaitî ås ålouwetes, loukî ås ålouwetes, studyî ås asses
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]boirgnî après les stoeles
- Francès : bailler aux corneilles (fr),
Pårticipe erirece
[candjî]boirgnî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "boirgnî".
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Viebes do walon avou l' cawete -î
- Mots avou l' betchfessî oi (halcrosse rîlêye)
- Viebes do walon
- Motlî do walon po l' tindreye
- Mots do walon avou on sinse imådjrece
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pårticipes erireces do walon
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif