Aller au contenu

boirgnî

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Bodje « boigne » «boirgn-» avou l’ cawete di codjowaedje «  » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) boirgneye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) boirgnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) boirgnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) boirgneynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) boirgneyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) boirgnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) boirgneye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) boirgnî

boirgnî

  1. (v. sins coplemint) & (viebe å coplemint) riloukî al taxhlete.
    • Boirgnî å trô.
    • Boirgnî pal trô del sere.
    • Boirgnî po loukî si lès pikèts sont so l' lègne.
    • Ci côp la, l’ air do djoû n’ aveut polou rashir ;
      I dmaneut ene brouweur avå l’ cir
      Et l’ solo d’ måle oumeur mi boirgnive d’ on laid ouy
      Tant a dire : « Va rzè, va ! Lai l’ å ress po ouy !... » Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Anôy’mint », 1925, p.40 (fråze rifondowe).
  2. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « après ») riloukî ene sacwè tot djeriant årdanmint.
    • Dji n' elzès pou nén saetchî foû di m' potche avou ç' gayård la ki boirgneye après mi Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 11 (fråze rifondowe).
    • Si c' est måy on live k' ele boirgnêye,
      Ele pout bén fé s' meya culpa
      Ca totes les ôtes seront vite la
      Henri Simon, "Li pan dè bon Diu", "L’aguèsse" (fråze rifondowe).
  3. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « so ») foirci ene sacwè.
    • Il a tantboirgnî so l' clitche qu'i l'a dismantchî.
  4. (v. sins coplemint) adjinçner ene pire a l’ ouy.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
  5. (viebe å coplemint) (tindreye) moudri èn ouy.
    • Dji tûze a l’ålouwète qu’èst bwèrgnêye dè tindeû— Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.170.
  6. (imådjreçmint) disfôrmer, fé des groubiotes.

Ratourneures

[candjî]
  1. li ci ki boirgneye n' est nén co moirt
  2. loirgnî après les stoeles

Parintaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
fé l' awaite
disfôrmer
fé piede èn ouy
boirgnî après
boirgnî so
boirgnî après les stoeles

Pårticipe erirece

[candjî]

boirgnî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "boirgnî".
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.

Ratournaedjes

[candjî]
k' a pierdou èn ouy