cweri
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « quaerō » (« quaero ») (dji cwir); çou ki dene on mot avou l’ cawete d’ infinitif « -i » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /kwɛ.ˈʀi/ /kɛ.ˈʀi/ /kɛ.ˈʀy/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kwɛ.ˈʀi/ aschoûtez lu
- Ricepeures : cwe·ri
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | cwir |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | cweroz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | cwerans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | cwirnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | cwirrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | cwereu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | cwire |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | cwerou |
cweri
- (viebe å coplemint) waitî après (ene sacwè k' on n' trouve nén).
- Dji cwir mes berikes ey ele sont so m' narene.
- Si dj' fwais retinti l' vwès del lire,
Si d' totes les åmes dji m' fwais l' esco,
C' e-st ådzeu d' tot paski dj' espere
Ki l' onk ou l' ôte di mes efants,
Cwirrè dins m' live li cour di s' pere,
Et ki s' cour tocrè tot m' léjhant— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Por zèls !", tome 44, p. 409 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) aler ene sawice po ramoenner ene sacwè.
- A må kékes djoûs did la,
Deus omes vinît cweri Mareye divins ene tcheyire,
Et, pus moite ki vicante, el poirtît-st a Bavire. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.59, “Li Feume Malâde” (fråze rifondowe).
- A må kékes djoûs did la,
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « après ») sayî d' trover.
- Après cwè k' ti cwirs ?
- Dji cwereu après vos dispoy å matén. — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.96 (fråze rifondowe).
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») sayî do fé ene sacwè k' on djereye dissus.
- Come deus colons dvins ene colebire,
Dji n' cwir måy a cwiter l' hapå. — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Mi p’tit bouname" (fråze rifondowe).
- Come deus colons dvins ene colebire,
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî](cogne di « cweri » et d' « aler cweri »; les coûtès cognes ni s' eploynut k' avou « aler cweri » u « evoyî cweri »)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : O0
Ratournaedjes
[candjî]waitî après