haper
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Mot-brut * « hap » ! (brut d’ acrotchtaedje, po moenner evoye), avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes; mot cité dins l’ FEW 4 382a.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ha.ˈpe/ /ha.ˈpiː/ /a.ˈpe/ /a.ˈpɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ha.ˈpe/
- Ricepeures : ha·per
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | hape |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | hapez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | hapans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | hapnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | haprè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | hapéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | hape |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | hapé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
haper (viebe å coplemint)
- apicî åk ki c’ est nén da sinne.
- Diner, c’ est dner ; riprinde, c’ est haper.
- Ci grand Signeur, ki n’ tuzéve k’ a priyî
Epoirtéve divins totes ses coûsses
Les beas lougnes d’ ôr k’ i hapéve tocosté. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.177, “Es Châte” (fråze rifondowe). - Do gros here å ptit martchand d’ trapes,
Po s’ fé des wangnes, s’ i fåt k’ on hape,
Les bounès candes n’ ont k’ a dôsser !— Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « On fait çou qu’on pout po viker», 1922, p.123 (fråze rifondowe). - Ladsu, i s' metèt d' acoird po çci: li ci ki parvénreut l' prumî a lyi haper s' mantea, ça sreut lu ki sreut rwaitî come li pus foirt {{s-rif|LM|ratournant ene fåve d’ Ezope, Li bijhe et l’ solea
- prinde rade ene sacwè et l' wårder po lu-minme.
- « C’ est sene ki dji n’ frè nén berwete,
Si dj’ hape asteure li pårt do tchîf,
Torade dj’ atelrè ene grosse payasse,
Po nd eraler dji vou kékes beas— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.9, “Ine Mâle Journêye” (fråze rifondowe).
- « C’ est sene ki dji n’ frè nén berwete,
- atraper (on mehin).
- Il a hapé on moirgunea d’ tos les diåles.
- Waite a twè di n’ nén haper froed !
- Aprume les cenes k' on hape cwand on-z onore Venusse divant Djunon, dabôrd. Schåynete et platkizak, ass on novea galant u ene novele mayon? Bardaf, ti rawådrès co ene miete — David Blaude, Li Rantoele, l° 106 p. 7.
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]prinde ene sacwè nén da sinne
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye
[candjî]Loukîz a : « schaper »
Prononçaedje
[candjî]- AFE : /ha.pe/
Viebe
[candjî]haper
- schaper.
- Èlle ala azès bagn à Spâ èt d’morer bin longtins là. Èlle a hapé, mès i parèt k’èle s’ènnè porçuhéve co à l’ mwêrt. — Louis Remacle, Proses wallonnes.
- Elle ala azès bagns a Spå et dmorer bén lontins la. Elle a schapé, mins i paret k’ ele s’ endè porçujheut co al moirt.
- Èlle ala azès bagn à Spâ èt d’morer bin longtins là. Èlle a hapé, mès i parèt k’èle s’ènnè porçuhéve co à l’ mwêrt. — Louis Remacle, Proses wallonnes.
Sipårdaedje do mot
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon ki vnèt d' on mot-brut
- Viebes do walon avou l' cawete -er
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come bouter
- Mots ki sont dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots do walon scrîts e Feller
- Viebes do walon scrîts e Feller
- Mots del Hôte Årdene sicrîts e Feller