houzer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « houzer », el pout stitchî vaici.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /huː.ˈze/ /huː.ˈse/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /huː.ˈze/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : hou·zer
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | houze |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | houzez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | houzans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | houznut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | houzrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | houzéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | houze |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | houzé |
Ôtes codjowaedjes | come bouter |
houzer
- (v. sins coplemint) si rimpli d’ air.
- I houma l’ air, et l’ ritapa tot fjhant houzer ses tchifes. — Dieudonné Boverie, Li loumire pierdowe, p. 17) (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) (mot d’ medcén) divni pus grosse et doloreuse, tot djåzant d’ ene plaece malåde e coir.
- S’ i n’ sogne nén s’ mwin, ele va houzer.
- Il a må les dints : il a s’ tchife ki houze.
- Il a atrapé åk a l’ ouy : il a les påpires totes houzêyes.
- (v. sins coplemint) (mot d’ medcén) divni gros tot djåzant do poupå, d' on musse, des voennes.
- Cwand vs sintoz vosse cour di vint ans houzer,
Come ene fleur ki s' drouve cwand l' solo fiestêye — Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 111, "Lès såhons dè coûr" (fråze rifondowe).
- Cwand vs sintoz vosse cour di vint ans houzer,
- (v. sins coplemint) monter, tot djåzant do laecea ki va boure, d' ene aiwe ki monte.
- Li laecea houze : i va boure foû.
- Adon cwand ele houze, il est tins
Do saiwer tot foû do rivadje— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.12, “Li Bonne Chance fait tot” (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) (imådjreçmint) si måvler tot d’ on côp.
- I houze come ene sope å laecea.
- On gros malton voet l' måhonteus,
Houze, si måvele, broke foû del same,
Et lyi vént dner ene boune petche sol mwin— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 104, "L’amour atrape lu pètche" (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) (mot d’ årtisse des biesses) aveur li panse forrimpleye di gåz, tot djåzant des roemiants.
- Li frexh coucou fwait houzer les vatches. — Motî del Hesbaye (fråze rifondowe).
- atraper on gros vinte.
- Ti vas houzer, avou tote li bire ki t’ boes.
- (viebe å coplemint) fé rimpli d' air, d' aiwe.
- L’ameûr fait hoûzer l’ ho, qui sclate è deûs bokèts :
ine pitite rècinète, on rin, crèh è baheûr,
tot fant qu’on djèt s’èlîve èt trawe li dègn di d’zeûr
— Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, Li sûrdèdje.
- L’ameûr fait hoûzer l’ ho, qui sclate è deûs bokèts :
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (divni pus grosse et doloreuse): infler, gonfler, s’ evilmer
- (monter, do laecea): efure
- (si måvler tot d’ on côp): boure, monter
- (aveur li panse trop plinne di gåz): boscheter, gonfler
Ortografeyes
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]divni gros tot djåzant do poupå, d' on musse, des voennes
- Francès : se dilater (fr)
aveur li panse plinne di gåz; Loukîz a : boscheter