Aller au contenu

kihagnî

Èn årtike di Wiccionaire.
Plinne cogne lidjwesse Cogne namurwesse (nén spotchåve) Sipotcheye cogne (Lidje-Årdene)
kihagnî cohagnî khagnî

Etimolodjeye

[candjî]

Do viebe « hagnî », avou l’ betchete « ki- » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) k(i)hagne
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) k(i)hagnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) k(i)hagnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) k(i)hagnnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) k(i)hagnrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) k(i)hagnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) k(i)hagne
pårt. erirece (dj’ a, vos av) k(i)hagnî
Ôtes codjowaedjes come waitî

kihagnî

  1. (viebe å coplemint) :
    1. hagnî mwints côps avou ses dints.
      • Li tchén l' a tot khagnî. Motî Forir (fråze rifondowe).
      • Po rmete si gosse sol farene
        I khagne des schaveures di mwaiye,
        Tot racmiytant po ene faxhene. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Terza Rima », 1923, p.42 (fråze rifondowe).
    2. hagnî a ptits côps.
      • I kihagne ene crosse di pan. Motî Toussaint (fråze rifondowe).
      • Li tchén cohagne li cur des solés po djouwer. Motî Gilliard (fråze rifondowe).
      • Ele m' a cohagnî a mi oraye avou ses ptits dints. Motî Gilliard (fråze rifondowe).
    3. bén mawyî l' amagnî.
      • (Ci n' est nén bon) d' avaler sins khagnî. Motî Forir (fråze rifondowe).
    4. hagnî mwints côps, tot cåzant d' èn inseke pikeu.
    5. (mot d’ medcén) esse li cåze di beacôp di ptitès crevådes e l' pea, tot djåzant do froed ou del grande setcheur.
    6. schôpyî.
    7. (imådjreçmint) èn nén bén cåzer (on lingaedje).
    8. (imådjreçmint) ataker (ene sakî pa des metchantès paroles).
      • I l' a co khagnî djoleymint. Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
      • Ey ! Hanesse, k' avoz vs ki vs kihagne
        Po ki cs astitche des sfwaits makets?Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 31 (fråze rifondowe).
  2. (viebe å prono nonlôtrece) :
    1. si hagnî n' onk l' ôte, e mwintes plaeces.
    2. (imådjreçmint) si dire toplin des metchanstés, n' onk l' ôte.
      • I s' kihagnèt po des réns. Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
      • I s' ont cohagnî tote li djournêye. Motî Gilliard (fråze rifondowe).
      • S' on s' kihagnive kécfeye, veyoz vs, po des tchintreyes,
        C' est k' on-z aveut l' volté do fé tcheryî l' progrèsLouis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 117 (fråze rifondowe).
      • Si v’plêt mès amis, arèstéz di v’kihagnî. Nos vikant dès målåhèyes moumints, nos d’vans nos prinde po l’brèsse èt rotér l’tièsse lèvèyeJean Thoune.

Ratourneures

[candjî]
  1. kihagnî so s’ tchike.
    • Del manire ki khagnive so s' tchike, on sinteut k' il aveut l' åme plinne d' oraedje. Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.65 (fråze rifondowe).
  2. si cohagnî come des djonnes di tchén (C106), si khagnî come tchén et tchet (E212)

Parintaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]

(kihagnî, cohagnî & khagnî) Aroke Lua: bad argument #1 to 'match' (string is not UTF-8).

Ratournaedjes

[candjî]
hagnî mwints côps avou les dints
  • Inglès : to bite (en) repeatedly, ferously (nén ratournåve direk e-n inglès)
  • Francès : mordre (fr) rageusement, couvrir de morsures (fr), déchirer (fr) à coups de dents (nén ratournåve direk e francès)
hagnî a ptits côps
bén mawyî l' amagnî
hagnî mwints côps, tot cåzant d' èn inseke pikeu
schôpyî Loukîz a : schôpyî
èn nén bén cåzer on lingaedje; Loukîz a : kipiter
si hagnî n' onk l' ôte
si dire n' onk l' ôte toplin des metchanstés
si crevåder a ptitès crevådes, a cåze do froed

Pårticipe erirece

[candjî]

kihagnî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "kihagnî".
    • Li tchén l' a tot khagnî. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Ele m' a cohagnî a mi oraye avou ses ptits dints. Motî Gilliard (fråze rifondowe).
    • Dji so tot khagnî des moxhetes. Motî Toussaint (fråze rifondowe).
    • I s' ont cohagnî tote li djournêye. Motî Gilliard (fråze rifondowe).
    • Dj' a les mwins totes kihagneyes del bijhe. Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).