tchinisse
Apparence
(Redjiblé di tchinisreye)
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « tchén » (avou candjmint d’ voyale), avou l’ cawete « -isse 1 »; sacwè djusse boune po les tchéns.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃi.ˈnis/ /t͡ʃœ.ˈnœs/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃi.ˈnis/
- Ricepeures : tchi·nisse
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
tchinisse | tchinisses |
tchinisse omrin
- viye sacwè ki n' sieve pus a rén.
- Après, i sont capåbes di nos tchôkî des tchirlikes k' on lome pairmetes po nos fé payî tos les noveas tchinisses k' il åront metous so les voyes — Charles Massaux (fråze rifondowe).
- Djel doe co aveur dins on ridant ås tchinisses; dji l' a wårdé po l' sovnance — José Schoovaerts (fråze rifondowe).
- Ses djins rindît å Djåcob tos les diès des etrindjîs k' il avént, et co les aneas k' il avént d' pindous a leus orayes; li Djåcob etera tos les tchinisses å pî do tchinne dilé Sichem — Lorint Hendschel, Li Djneze (ratournaedje)..
- dijhaedje ki n' sieve a rén.
- C' esteut l' mwaisse di scole ki pormoennéve les efants; elzî esplikéve des tchinisses k' i roveyrént — Rodolphe Dedoyard (fråze rifondowe).
- usteye ki n' va nén.
- Sacré nodidju d' tchinisse !
- sacwè ki n' est nén bon, ki fwait do toirt.
- Les araedjîs avou leu påye,
K' i lomèt d' Fexhe et ki l' diåle åye,
Cisse påye ki dji lome on tchinisse
Di tchagrin m' a fwait vni l' djaenisse ! — Marian de Saint-Antoine, lijhåve so Wikisourd (fråze rifondowe). - Eco on tchinisse ki les grands coboys ås coûtès idêyes rispårdèt totavå l' daegn, avou leus Macdos et leu noere abwesson d' apoticåre ! — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Dj' a dvou sinte mi tchmin, e fjhant bén atincion di n' mi nén ramoyî en arocant so on tchinisse; pinsez bén, l' brut k' ça freut padzeu l' martchî ! — Jean-François Brackman (fråze rifondowe).
- Les araedjîs avou leu påye,
- sitouwåcion sins ôre, k' on n' s' î rtrouve nén.
- Et nos piede, nos dispårpiyî, sins cwåtes ni ôres; ké tchinisse ! — Willy Bal (fråze rifondowe).
- sitouwåcion ki tertos criynut Barabasse
- Li « xh » a fwait on tchinisse emey les waloneus, co pé k' on rnåd å mitan d' ene poytreye — Lucyin Mahin.
- tote pitite sacwè.
- Vos les cial rivnous, les condjîs ! nén des tchinisses come les cis k' on-z a-st avou cial et la d' tinzintins. Nonna ! Des condjîs podbon ! — Paul-Henri Thomsin (fråze rifondowe).
- On-z esteut-st ashious so des ptits tchinisses di bancs, k' estént tot bas, et les djnos vos rmontént disk' å stoumak — Henri Forir, lijhåve so Wikisourd (fråze rifondowe).
- I n' leyént ki les ramis: ptitès coxhetes et [[~s}} ki dvént siervi pus tård — Serge Fontaine (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]usteye ki n' va nén bén
- troyreye
- agayon
- usteye di Sint-Nicolai
- cacaye
sitouwåcion k' on n' sait cwè fé
sitouwåcion ki tertos criynut Barabasse
pitite sacwè
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]sacwè ki fwait do toirt
sitouwåcion ki tertos criynut Barabasse