Aller au contenu

tchire

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « cacare » (minme sinse)

tchire sol monde

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) tchî / tcheye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) tchiyoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) tchiyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) tcheynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) tchirè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) tchiyeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) tcheye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) tchî
Ôtes codjowaedjes come rire

tchire

  1. (v. sins coplemint) :
    1. (måhonteuzmint) (mot d’ fiziolodjeye)rexhe ses distcheyaedjes, tot djåzant d' ene djin, pus rålmint d' ene biesse.
    • Cwand i sont-st al tere, i t’ magnet-st el mwin, et cwand i s’ enûlèt, I tcheyèt so t’ tiesse ! Paul-Henri Thomsin, ratourtnant Tchantchès, c'èst po rîre, 2023, p.28 (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) :
    1. (ces distcheyaedjes la).
    2. mete å monde.
      • Kî çki t' as tchî ?

Ratourneures

[candjî]
  1. come viebe sins coplemint :
    1. T' irès tchire a l' eglijhe et ti dirès k' c' est les sints : dijhêye cwand onk ni vout nén ricnoxhe k' il est dins s' toirt, dabôrd ki c' est clair.
    2. Va s' tchire e Mouze, on voerè t' cou ! u: Va s' tchire a Malonne, c' est payis d' Lidje : Va-st å diåle !
    3. Il a tchî dins mes botes : i m' a djouwé on mwais toû, dabôrd ki dj' aveu fiyate a lu.
    4. Avou çoula, vos courroz lon et tchire près : ça n' vos aidrè waire.
  2. come viebe å coplemint
    1. tchire des ptitès crotes : esse seré (aveur on målåjhey moumint a passer); on dit eto : awè l' cou stroet.
    2. Dji nel vôreu nén cwand minme ele tchireut d' l' ôr å coulot do feu : dijhêye po rfuzer ene comere come feme.
    3. I m' freut tchire des bales di fizik : i m' tape so les niers (i m' les soye, i m' taene ådla).
    4. I n' a nén tchî on cint d' gaeyes :
      1. i n' est nén foirt capåbe.
      2. i n' s' î fåt nén fiyî.
    5. Kî çki m' a tchî ça ? : dijhêye po fé des rptotche a ene sakî.
  3. c’ est lu tot tchî
    • Paret i ki m’ fi, c’ est mi tot tchî ? Paul-Henri Thomsin, ratourtnant Tchantchès, c'èst po rîre, 2023, p.15 (fråze rifondowe).

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Dizotrins mots

[candjî]

Omofoneye possibe

[candjî]
  • tchir (addj. nén bonmartchî)
  • tchir (addj., binamé; vî mot wårdé dins "ptchî", replaecî pa "tcher")

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
tchire

Waitîz eto

[candjî]

Lijhoz l’ årtike Tchiyaedje so Wikipedia