Aller au contenu

frisse

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Bodje tîxhon * « friskaz », dandjreus pal voye do mîtrin neyerlandès « frisch », k' a dné eto l' neyerlandès «fris»; li minme bodje tîxhon a dné eto «frexh», dandjreus pal voye do vî lingaedje d’ oyi «fresche» (loukîz cial tote li dischindance di «friskaz»).

Prononçaedje

[candjî]

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin frisse frisses
femrin padrî frisse frisses
femrin padvant frisse frissès

frisse omrin et femrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’  no)

  1. assez froed, dins on tchôd etournumint.
    • Tot frisse ådvins, li vî posson
      Rawåde, a s' clå, li ci k' a soe Joseph Docquier (fråze rifondowe).
    • Il aveut prins d' abitude di vni fé s' prandjire padzo les plaenes, nén lon erî do vevî; fåt dire k' il î fwait todi bén frisse Émile Gilliard (fråze rifondowe).
    • I fwait infén frisse, après li stofeur do djoû, et l' påjhûlisté des grandès waides m' implixh li cour — Francis Drugmant (fråze rifondowe).
    • Li fris’ cot’hê, dizos l’båhe dè prétimps,
      Aprinda l’tote foûs-måle novèle
      Qu’amå pau d’timps
      Li djårdinî qwit’reût nosse Walonèye
      Po r’djonde li payîs d’sès tayons
      — Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.84.
  2. nén vî, tot djåzant d' èn amagnî (tchå, verdeure) apresté po-z esse vindou.
    • Leu pexhon n' esteut pus frisse.
  3. djonne et bele, tot djåzant d' ene båshele.
    • Elle esteut pår si frisse;
      Ses ouys estént si beas (…)
      K' on miråke si fjha:
      Li rôzî florixha Henri Simon, (divins: Li ptit rôzî) (fråze rifondowe).
    • Mins dj' roveye ses fåtes cwand l' sovnance
      Moenne mi pinsêye e rescoulance
      Viè l' tns k' on djheut : « Ké frisse påkea !»
      Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 103 (fråze rifondowe).

Ratourneures

[candjî]
  1. fé frisse : fé froed.
    • Sav bén k’ c’ est plaijhi d’ aveur ene måjhone comme cisse-cial, vos, Janete. Il î fwait si frisse la ! Dji m’ ra dedja tot. Henri Simon, « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.118 (fråze rifondowe).
  2. frisse come on gurzea

Parintaedje

[candjî]

(minme sourdant etimolodjike)

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

frisse crinme

Sinonimeye

[candjî]

Contråve

[candjî]

Ratournaedjes

[candjî]
assez froed, dins on tchôd cotoû
nén vî, tot cåzant d' èn amagnî

Adviebe

[candjî]

frisse (nén candjåve)

  1. ki vént djusse di divni insi.
    • Do laecea frisse modou.
    • Des oûs frisse ponous.
    • Des fleurs tote frisse codowes.
    • Il esteut tot frisse arivé e nosse viyaedje.

Sinonimeye

[candjî]

Ratournaedjes

[candjî]
ki vént djusse di divni insi

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
frisse frisses

frisse omrin

  1. sôre di gote (!!! a-z aveuri).
    • Dj' a cial e cåve on ptit bari d' frisse ki nos rplacrè l' åme e coir... Tårdjîz ! Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.8 (fråze rifondowe).