Aller au contenu

tchôd

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « cal(ĭ)dus » ‎(« calidus ») (minme sinse).

Prononçaedje

[candjî]

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin tchôd tchôds
femrin atribut tchôde tchôdes
femrin epitete
(todi padvant)
tchôde tchôdès

tchôd omrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’  no)

  1. k' a ene hôte timperateure.
    • Cwand l' vint vént d' l' Ess, i fwait setch et tchôd e l' esté et setch et froed e l' ivier Michel Anselme (fråze rifondowe).
    • On djoû k’ djaléve a finde les pires,
      A vs epoirter l’ betchete do nez,
      Dji sondjive, cligntant del påpire,
      A m’ tchôde coulêye, bén astançné. Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).
  2. (mot d’ mousseure) ki waerantixh do froed.
    • T' as-st on bea noû tchôd paltot.
    • Ratchtêye mu ene boune tchôde echerpe.
    • Ele passe si tins tot lyi texhant,
      Avou l' nivaye, ene tchôde marone. Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.153, « L’èfant èt l’ leûne » (fråze rifondowe).
  3. voltrûle po çou ki rwaite li seke.
  4. bén decidé po ene sacwè.
    • I n' est pus tchôd tchôd pol pordjet.
  5. novea (tot cåzant d' ene novele).
    • C' est ene novele tote tchôde.

Ratourneures

[candjî]
  1. èn nén awè ses aiwes tchôdes
  2. esse so des tchôdès braijhes
  3. tini les pîs tchôds a ene sakî : lyi rinde vizite po-z awè åk di leye.
    • Il aléve a Brussele po tni les pîs tchôds a ene viye matante, ene matante di souke Auguste Laloux (fråze rifondowe).
  4. fé tchôd : fé do solea, et on tchôd tins.
  5. fé tchôd a cure des oûs dvant l'ouxh : fé foirt tchôd.
    F. faire une chaleur torride.
  6. esse tchôd sol biesse : esse pressé, voleur aler rade.
    • Napoleyon fourit trop tchôd so l' biesse; on sait çou k' çoula lyi a costé: tot wangnant totes les batayes, i fout cwite di troes cint meye omes Dieudonné Salme (fråze rifondowe).
    F. "excité, pressé, prompt, impatient".
  7. dire ene sacwè tot tchôd tchôd : tot d' on côp, sins amoenner l' sudjet.
    F. brusquement, sans préparation.

Parintaedje

[candjî]

(minme sourdant etimolodjike)

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Contråve

[candjî]

froed

Rilomêye do mot

[candjî]

Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke

Ratournaedjes

[candjî]
k' a ene hôte timperateure
voltrûle pol seke
  • Francès : chaud (fr), ardent (fr), [[{{{2}}}#|{{{2}}}]] [[:fougueux:{{{2}}}#Fougueux|(fougueux)]]
bén decidé
novea po ene novele

Adviebe

[candjî]

tchôd (nén candjåve)

  1. novelmint, dins sacwants eployaedjes classike.
    • Avou m' laecea tot tchôd

Ratourneures

[candjî]
  1. tchôd modou : novele tote nouve. F. nouvelle toute fraîche.

Sinonimeye

[candjî]

novea, frisse, novelmint, frismint

Ratournaedjes

[candjî]
novelmint

Sustantif 1

[candjî]

tchôd omrin (nén contåve) todi singulî

  1. hôte timperateure.
    • On sint l' tchôd ki rexhe pa l' ouxh do cåbaret.

Sinonimeye

[candjî]

tcholeur

Contråve

[candjî]

froed

Ratournaedjes

[candjî]
tcholeur Loukîz a : tcholeur

Sustantif 2

[candjî]
singulî pluriyal
omrin tchôd tchôds
femrin tchôde tchôdes

tchôd omrin

  1. onk k' est tchôd, ene (omrinne) sacwè k' est tchôde.
    • C' est on tchôd, d' pulôve ?
    • C' est ene tchôde, saiss, cisse-lale.