tchôd
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « cal(ĭ)dus » (« calidus ») (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /t͡ʃõ/ /t͡ʃoː/ /t͡ʃɔ̃/ /t͡ʃuː/ (betchfessî ô)
- (pa picårdijhaedje) /koː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃõ/ aschoûtez lu
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tchôd | tchôds |
femrin atribut | tchôde | tchôdes |
femrin epitete (todi padvant) |
tchôde | tchôdès |
tchôd omrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- k' a ene hôte timperateure.
- Cwand l' vint vént d' l' Ess, i fwait setch et tchôd e l' esté et setch et froed e l' ivier — Michel Anselme (fråze rifondowe).
- On djoû k’ djaléve a finde les pires,
A vs epoirter l’ betchete do nez,
Dji sondjive, cligntant del påpire,
A m’ tchôde coulêye, bén astançné. — Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).
- (mot d’ mousseure) ki waerantixh do froed.
- T' as-st on bea noû tchôd paltot.
- Ratchtêye mu ene boune tchôde echerpe.
- Ele passe si tins tot lyi texhant,
Avou l' nivaye, ene tchôde marone. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.153, « L’èfant èt l’ leûne » (fråze rifondowe).
- voltrûle po çou ki rwaite li seke.
- bén decidé po ene sacwè.
- I n' est pus tchôd tchôd pol pordjet.
- novea (tot cåzant d' ene novele).
- C' est ene novele tote tchôde.
Ratourneures
[candjî]- èn nén awè ses aiwes tchôdes
- esse so des tchôdès braijhes
- tini les pîs tchôds a ene sakî : lyi rinde vizite po-z awè åk di leye.
- Il aléve a Brussele po tni les pîs tchôds a ene viye matante, ene matante di souke — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- fé tchôd : fé do solea, et on tchôd tins.
- fé tchôd a cure des oûs dvant l'ouxh : fé foirt tchôd.
- F. faire une chaleur torride.
- esse tchôd sol biesse : esse pressé, voleur aler rade.
- Napoleyon fourit trop tchôd so l' biesse; on sait çou k' çoula lyi a costé: tot wangnant totes les batayes, i fout cwite di troes cint meye omes — Dieudonné Salme (fråze rifondowe).
- F. "excité, pressé, prompt, impatient".
- dire ene sacwè tot tchôd tchôd : tot d' on côp, sins amoenner l' sudjet.
- F. brusquement, sans préparation.
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
- kixhåde, kixhårder
- tcholeur
- schôder, schôdrûle
- schandeye, reschandi, reschandixhaedje
- dischandi, dischandixhaedje (noûmots)
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Rilomêye do mot
[candjî]Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke
- Trop tchôd : ene sitroete plake da Wiyam Dunker
Ratournaedjes
[candjî]k' a ene hôte timperateure
voltrûle pol seke
bén decidé
- Francès : chaud (fr), enthousiaste (fr)
Adviebe
[candjî]tchôd (nén candjåve)
- novelmint, dins sacwants eployaedjes classike.
- Avou m' laecea tot tchôd
Ratourneures
[candjî]- tchôd modou : novele tote nouve. F. nouvelle toute fraîche.
Sinonimeye
[candjî]novea, frisse, novelmint, frismint
Ratournaedjes
[candjî]Sustantif 1
[candjî]tchôd omrin (nén contåve) todi singulî
- hôte timperateure.
- On sint l' tchôd ki rexhe pa l' ouxh do cåbaret.
Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Sustantif 2
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tchôd | tchôds |
femrin | tchôde | tchôdes |
tchôd omrin
- onk k' est tchôd, ene (omrinne) sacwè k' est tchôde.
- C' est on tchôd, d' pulôve ?
- C' est ene tchôde, saiss, cisse-lale.
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots avou l' betchfessî ô
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots do walon d' on seu pî
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon todi metous padvant
- Motlî do walon po les mousseures
- Mots do walon avou des ratourneures
- Adviebes do walon
- Mots nén candjåves do walon
- Sustantifs do walon
- Sustantifs nén contåves do walon
- Sustantifs do walon todi singulîs