måle

Çoucial, c' est ene pådje d' omonimeye walone, ki rashonne sacwants mots walons avou l' minme ortografeye, mins di diferinnès etimolodjeyes.

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje latén « malum » (må).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /mɔːl/ /maːl/ /moːl/ (betchfessî å)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /mɔːl/
• Ricepeures : nén rcepåve

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	måva	måvas
femrin padrî	måle	måles
femrin padvant	måle	målès

måle f. (come addjecif djondrece, todi metou padvant l' no), Femrin singulî di : «måva» et di «må» (vî råle eployaedje come addjectif).

1. ki n' rote nén bén.
   • Il a ene måle djambe.
2. ki fwait do må, do toirt, tot djåzant d' ene comere.
3. ki s' a metou e colere.

Ratourneures

1. fé bon cour so målès djambes
2. n' a nou måva côp so ene måle biesse
3. vite måle

Mots d’ aplacaedje

• målair, måbelair
• måluzance
• målådje
• måle gueuye

Sinonimeye

• (ki n' rote nén bén) : mwaijhe, laide
• (ki fwait do må) : mwaijhe, metchante, laide, niche, mannete, måsseye
• (ki s' a metou e colere) : mwaijhe, måvlêye, corceye

Sipårdaedje do mot

w. do Levant

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• måle : E1, E34

E rfondou walon :

• måle : R9, R10 ^(lére), R13]

Ratournaedjes

± ki n' rote nén bén

• Espagnol : mala ^(es)
• Francès : mauvaise ^(fr)

± ki fwait do må

• Espagnol : mala ^(es)
• Francès : méchante ^(fr)

± ki s' a metou e colere

• Espagnol : enojada ^(es)
• Francès : fâchée ^(fr), irritée ^(fr)

Etimolodjeye 2

Tayon-bodje gayel "margila" (minme sinse)

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Sustantif

måle f.

1. blanke tere castinnixheuse, k' on s' sieve po-z ecråxhî les seurès teres.
   • A cåze del måle k' a-st e terén d' nosse payis, li blé vént pus blanke k' ôte pårt — H. Frenay (fråze rifondowe).

   F. marne.

2. blanke poûssire des cårires di tchåsse, k' on s' sieve eto come ecråxhe.

   F. dolomie pulvérisée.

   taper al måle so ene tere : mete del måle.

   On dit eto: mårler.

   F. marner, chauler.

3. (imådjreçmint)blanke djalêye (ki shonne come del blanke poûssire sitramêye totavå les tchamps).
   • Les åbes sont-st e måle.

   On dit eto: emårlaedje, mårlaedje, relêye.

   F. givre, gelée blanche.

Parintaedje

• mårler, mårlaedje, mårlêye
• mårlire, mårloye, mårloyea, Mårloyea, mårloyeus
• emårlé, emårlaedje

Ortografeyes

Divant 1900 :

• mâïe : E203

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• måye : E170

E rfondou walon :

• måle : R10 ^(lére)

Pwaire minimom

• måye, måy, maye, may

Walon (sistinme Feller)

Sustantif

måle o.

1. måye (di biesse, årvier di «frumele»).