Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : , ma, ma-.

Walon (Rifondou)[candjî]

Etimolodjeye 1[candjî]

Tayon-bodje latén « malum » (minme sinse)

Prononçaedje[candjî]

Adviebe[candjî]

(nén contåve)

  1. nén bén, d' ene mwaijhe manire.
    • C' est fwait.
    • Il a respondou.
Ratourneures[candjî]
  1. gn a rén d' må fwait / n' a rén d' må fwait
  2. kî fwait bén ratind bén; kî fwait må ratind må (C65)
  3. co mî insi k' pus må (C65)
Mots d’ aplacaedje[candjî]
Ortografeyes[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes[candjî]
nén bén

Sustantif[candjî]

singulî pluriyal
mås

omrin

  1. (mot d’ rilidjon) faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé.
  2. åk ki fwait sofri, ki distrût l' coir des djins ou des biesses.
Ratourneures[candjî]

(sacwè nén bén)

  1. sins må sins malice
  2. våt co mî sofri l’ må k’ del fé (C65)

(målåjhmince)

  1. sins må sins rujhe : åjheymint.
    F. sans problème, avec une facilité déconcertante.
  2. rinde do må : ovrer fer po-z ariver a åk.
    F. faire de gros efforts.

(accidint et maladeye)

  1. c’ est on må po on bén
  2. sins må sins doleur : sins sofri.
    • Sins må sins doleur ... c' est li spot del måjhone, dit-st i l' råyeu d' dints. Henri Lerutte (fråze rifondowe).
  3. si fé do må
  4. atraper do må
  5. tchaire dins on må / toumer dins on må : toumer dins les corwêyes.
    F. faire une crise d'épilepsie.
  6. esse dins les mås : esse presse a s' acoûtchî

(spots)

  1. li må d' onk ni rfwait nén l' må d' l' ôte (C65)
  2. gn a nén si grand må k' i gn a on ptit bén ki våye avou
Mots d’ aplacaedje[candjî]
Sinonimeye[candjî]
  • (faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé) : petchî
  • (sacwè ki distrût l' coir) : maladeye
Ortografeyes[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes[candjî]
faitindje ki fwait do toirt a ôtru
sacwè ki distrût l' coir Loukîz a : maladeye


Addjectif[candjî]

singulî pluriyal
omrin mås
måva måvas
femrin padrî måle måles
femrin padvant måle målès

[addj.] (v.m.)

  1. ki n' est nén bén.
    • C' est on må sene.
    Loukîz a : måva, mwais.
Parintaedje[candjî]
Ortografeyes[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes[candjî]
sacwè ki fwait do toirt
maladeye

Etimolodjeye 2[candjî]

dobe forcoridjaedje do payis d' Lidje: dv => mn (come a vni => a mni) + an => å (come manker => måké), ça fwait: dvant => mnå, et poy rispotchaedje mnå => må, li tot divnou on djivion, pa assaetchance di må (1).

Divancete[candjî]

  1. divant.
    • Si dj' va cweri l' årtisse a pî, må d' esse e s' måjhone, li vatche sere velêye (Joseph Lahaye).
    • On ns åreut traité d' minteus, e 1945, si ns åréns dit ki, må pô d' tins, nos aléns vey serer totes les houyires. Gilbert Mottard (fråze rifondowe).
    • Må pô d' tins, vos voeroz des beas cwårés wårnis d' rôzîs et plins d' fleurs (J. Delchambre).
    • On djoû, on leya-st etinde a Monsigneur ki, må pô d' tins, i s' endè pasreut des beles avou l' djonne vicåre di Sint Djuråd. Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
    • Ossu, so må pô d’ timps, li tére ni sèrè pus
      qu’ine grande blanke sitårêye,
      qui lès håyes èt lès bwès, lès-åbes èt lès bouhons
      marquèt d’ine tètche blouwisse Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, L'iviér.
    F. bientôt..

Mots d’ aplacaedje[candjî]

Waitîz eto[candjî]

Lijhoz l’ årtike må (discramiaedje) so Wikipedia