maton
Apparence
(Redjiblé di matons)
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « mattus » (mate), avou l’ cawete « -on » (boket d' ene mate sacwè); mot cité dins l’ FEW 6/1 522a.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ma.tɔ̃/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : ma·ton
Sustantif
[candjî] Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
maton [o.n., sovint pl.]
- groumiote k' arive cwand l' laecea toûne.
- Vosse boleye toûne a matons.
- Li tonire fwait tourner l' laecea a matons — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
- Cwand l' laecea est bolou, l' prumire tcholeur k' i sint, i toûne; il est tot a groumiotes, a nuketes; i vént des matons ki toumnut å fond do pailon (ramexhné pa J.J. Gaziaux).
- Li stofé n' est nén reyussi : il est a gurzeas, a groujhletes, come a matons (ramexhné pa J.J. Gaziaux).
- groumiote dins do rvômixhaedje, dins del schite, ki vént do laecea må didjeré.
- Li laecea toûne télfeye a matons so li stoumak — Motî Forir (fråze rifondowe).
- I vômit des matons (Motî d' Andene).
- Il a l' diyarêye ås matons (Motî d' Andene).
- F. grumeau, coagulum.
- groumiote, come do blanc d' oû cût, ki vént dins l' laecea ås vatches k' atrapèt del mamite.
- C' est on gros maton ki ristope li tete.
- I n' pasreut dedja grand matons: li pés est tot deur: li mamite est trop viye. (L. Remacle).
- Dj' irans cweri des tubes di mamite : nosse vatche ra des matons — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Cwand ene vatche a les mamites, ele dene des matons, des tchaplets d' matons (ramexhné pa J.J. Gaziaux).
- E m' aprotchant, dj' a avizé do côp k' li biesse fijheut del mamite, ca pa des côps, t' aveus li tete ki s' sitopéve, et pus des matons ki stritchént foû avou l' laecea — Lucyin Mahin.
- F. grumeau, caillot.
- maton d' asmeteure : agloumyî bet.
- F. colostrum durci.
- matons [t.pl.] mannestés ki vnèt so del bire k' a flori.
- Nosse bire est seure; elle est a matons — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- groumiote dins l' sonk (po fé les tripes).
- Ti n' såreus reyussi tes tripes avou do sonk ås matons.
- no des fleurs u grinnes di sacwantès plantes :
- a) ronde blanke fleur do matonî.
- On bouket d' matons — Motî Forir (fråze rifondowe).
- F. boule de neige.
- b) grinne do froumidjoû, ki l’ sincieus no, c’ est : Malvea alcea F. mauve.
- c) schite d' agaece,ki l’ sincieus no, c’ est : Cardamine pratensis F. cardamine des prés.
- maton d' djårdén plante des cortis a blankes u violêyès fleurs, ki l’ sincieus no, c’ est : Hesperis matronalis.
- a) ronde blanke fleur do matonî.
Parintaedje
[candjî]Omofoneye possibe
[candjî]- minton (maton après Bastogne)
Ortografeyes
[candjî]Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike maton (discramiaedje) so Wikipedia
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Sustantifs do walon avou l' cawete -on
- Mots ki s' prononcèt parey totavå
- Mots do walon di deus pîs
- Sustantifs do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do walon esplikés pa leu no sincieus
- Mots ki sont dins l' motî d' Bouyon
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî d' Bouyon