crever

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « crepare » ‎(« sclater »)

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /kʀɛ.ˈve/ /kʀɛ.ˈvɛ/ /kʀɛ.ˈviː/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kʀɛ.ˈve/ ^{aschoûtez lu}
Ricepeures : cre·ver

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	crive
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	crevez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	crevans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	crivnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	crivrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	crevéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	crive
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	crevé
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

crever

(v. sins coplemint)
1. aveur tot fwait d' viker, tot cåzant d' ene biesse, d' ene plante.
- On dna l' pwezon a m' tchén, et l' pôve biesse creva. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Gn aveut l' noere feme di Madjrè ki fjheut crever les påpåds, les robetes, åwes, pouchlon, motons, gades et bikets — Arthur Schmitz (fråze rifondowe).
Loukîz a : mori, souwer, setchi, souwer evoye.

F. crever.

c' est come l' ågne da Clabot ki n' magnive rén et k' a crevé : c' esteut clair ki ça dveut ariver.

F. c'était l'évidence même.

Crevés Tchets : Sipotaedje des cis d' Molinfè.
1. fé crever : touwer. C' est po fé crever les moxhes ! Loukîz a dizindjner.
F. tuer, emporter, détruire, supprimer.
esplôzer.
- Li bombe creva e l' air. — Motî Forir (fråze rifondowe).
1. (måhonteuzmint) mori come ene biesse, tot djåzant d' ene djin.
- Bon Diu d' bonsonk, èn serè dj' rarivé disk' a droci k' po-z î crever ? — Les crwès dins les bruwères (fråze rifondowe).
F. crever.
si trawer, si dihouzer.
- Fé crever ene bote ou ene tchåsse. — Motî Forir (fråze rifondowe).
a crever u : a s' fé crever u : a tot crever; :

a) foirt, bråmint.
- Gn aveut des djins a crever.
- C' esteut djustumint ces deus efants la k' estént voye, ki leus parints s' haeyént a s ' fé crever — Joseph Calozet (fråze rifondowe).
On dit eto : a peri, timpesse.

b) foirt radmint.
- On n' direut k' gn a ene wachote ki ki toûne a tot crever — Lucien Somme (fråze rifondowe).
On dit eto : a tot spiyî.

gn a a crever avou ça : c' est a n' nén croere (cwand on n' ritrouve nén ene sacwè, cwand on n' comprind nén åk k' a l' air biesse, evnd.)

F. c'est bizarre, incroyable.
(viebe å coplemint)
nåjhî a l' ovraedje.
- Crever on tchvå. — Motî Forir (fråze rifondowe).
1. trawer (ene gonflêye sacwè).
- E moes d' octôbe, les djaeyes crevnut leus pelakes po nos priyî d' les ramasser — Charles Massaux (fråze rifondowe).
(pus stroetmint) èn ouy et rinde aveule.
- Crever les ouys a ene sakî. — Motî Forir (fråze rifondowe).
F. "crever, percer, trouer, perforer, faire éclater".

crever s' clå : dire çou k' on rastinéve, po s' solåcyî.

F. "crever l'abcès".
(v. å nén dit coplemint) aveur on pneu trawé.
- Il a crevé divant l' gritchete.
F. subir une crevaison.
(v. å coplemint nén direk) crever di [v.c.n.d.] esse come di on-z aléve mori di.
- Crever d' fwin, di soe, di må, di froed, di tchôd.
F. subir une crevaison.
(viebe å prono) : Loukîz a : « si crever ». si fé crever
1. bouter fer.
  - Si crever d' fatigue, d' ovraedje. — Motî Forir (fråze rifondowe).
  - Ele si creve po des cis k' ele n' a ni etrait ni csaetche avou — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
  - Do fond des coûs, do dbout des tchmins, les cis k' ont des pokes a leus mwins s' è vont sins gosse, sins spwer, biesmint S' crever ç' djoû si po mindjî dmwin — Franz Dewandelaer (fråze rifondowe).
On dit eto: si drener, si carmoujhner.

F. "s'épuiser, s'éreinter, se fatiguer".

Ratourneures

a crever d’ rire
crever l’ cour
magnî come po s’ crever
rire a crever

Parintaedje

Mots d’ aplacaedje

Ortografeyes

Divant 1900 :

crevé : E89 ^(lére), E177
krèvé : E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

E rfondou walon :

crever : R9 ^(lére), R13

Francès

Prononçaedje

/kʁə.ve/

Viebe

crever

crever (mot scrît e francès come e walon, mins prononcî diferinnmint)