doguer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje mîtrin neyerlandès « docken » (minme sinse), adon racuzinåve avou l' flamind « dokken » (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /dɔ.ˈɡɛ./ /dɔ.ˈɡe/ /dɔ.ˈɡiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /dɔ.ˈɡɛ./
- Ricepeures : do·guer
Viebe
[candjî]doguer (v. sins coplemint)
Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | dogue |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | doguez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | dogans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | dognut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | dogrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | doguéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | dogue |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | dogué |
Ôtes codjowaedjes | come baguer |
- (viebe å coplemint) fraper di s' pus roed, diner des côps tocosté.
- Torade, vos seroz dogué — Motî Haust (fråze rifondowe).
- I l' a dogué a l' touwer — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
- I s' a fwait doguer di s' pere — D.T.W.
- (viebe å coplemint) esse frapé pa ene djin ou ene sacwè sins l' voleur.
- Il a stî doguer l' tiesse å meur — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Tot corant, il ont dogué leu tiesse ene conte l' ôte — Motî Forir (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) fraper (tot djåzant d' ene biesse a coines).
- I s' a fwait doguer d' ene biesse — D.T.W.
- (viebe å coplemint) (tot djåzant del consyince) riprotchî, fé si sinti coupåbe.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (viebe å coplemint) advierti tot cougnant al taxhlete.
- Si vos rmarkez ene sacwè, vos m' dogrez — D.T.W.
- E cisse pådje ci, n’ a co pont d’ definixha pol mot. El pôrîz radjouter, s’ i vs plait ? Come çoula, l’ årtike rissereut d’ adrame..
- Sins fé ni ene ni deus, dji monta pate a pate e gurnî pol ratinde. I gn a nén cénk munutes ki djel voe-st aplonkyî. I fwait deus toûs, crac, i rintere ; dji potche dissus et dj’ dogue ! — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.32 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) (djeu d' beyes) hiner.
- Il est disfindou d' doguer cwand on djowe å piker — D.T.W.
- (v. sins coplemint) fé tourner l' tiesse tot djåzant di gote.
- Del bwesson ki dogue — D.T.W.
- (v. sins coplemint) ovrer timpesse, coraedjeuzmint.
- I nos a falou doguer po fini l' ovraedje — Motî Haust (fråze rifondowe).
- I nos fårè doguer po-z aveur fini ouy — D.T.W.
- A l’ ovraedje i dogrè, dj’ espère,
I sårè dner s’ côp d’ warokea !— Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.130, « C’èst-on valèt !» (fråze rifondowe).
- (viebe å prono) si buker.
- (viebe å prono) si bate.
- Deus gades ki s' doguèt
Ratourneures
[candjî]- doguer dzo l' nez
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]fraper (tot djåzant d' ene biesse a coines)
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : C8
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]fraper di s' pus roed, diner des côps tocosté
fraper (tot djåzant d' ene biesse a coines)
- Francès : frapper en parlant d'un animal à cornes
- Francès : reprocher (fr), prendre de remords (fr)
advierti tot cougnant al taxhlete
- Francès : avertir par un coup discret (nén ratournåve direk e francès)
(djeu d' beyes) hiner
- Francès : lancer aux jeu de quilles
ovrer timpesse, coraedjeuzmint
- Francès : trimer (fr), travailler d’arrache-pied (fr)
si cougnî
- Francès : se heurter (fr), se cogner (fr)
si bate
- Francès : se battre (fr), se frapper (fr), en venir aux poings (fr)
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do mîtrin neyerlandès
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do flamind
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come baguer
- Viebes å prono do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots ki sont dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Mots do grand Payis d' Nameur
- Mots do walon nén ratournåves mot po mot e francès