Aller au contenu

magnî

Èn årtike di Wiccionaire.
(Redjiblé di magnresse)
Dobès rfondowes
magnî mindjî

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « manducare » (mawyî, mashyî, divnou « magnî » e patwès latén) çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje «  » des viebes; li dobe ridondowe « mindjî » est purade on calcaedje do francès.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) magne
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) magnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) magnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) magnnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) magnrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) magnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) magne
pårt. erirece (dj’ a, vos av) magnî
Ôtes codjowaedjes come waitî

magnî

  1. (viebe å coplemint) fé moussî (ene sacwè) pal boke, ki nourixh li coir (tot cåzant d’ ene djin u d’ ene biesse).
    • Les tchvås ont ~ tot leu picotin.
  2. (viebe å coplemint) distrure les tchås astok di lu, tot djåzant d’ on magnant må.
    • On porea, c’ est come on ptit crantche, mins ki n’ magne nén l’ pea tot åtoû, ni les tchås padzo.
  3. (v. sins coplemint) avaler del nouriteure.
    • I n’ magne cåzu pus.
  4. (viebe å prono) : Loukîz a : « si magnî ». : esse magnåve.
    • Ci ptit tchinisse la sol wastea, ça s’ magne ?

Notule d’ uzaedje

[candjî]

E 20inme sieke, po les djins, dins l’ Coûtchant walon ey e Roman payis, li viebe «magnî» esteut waitî come måhonteus tot cåzant des djins, et leyî po les biesses; veyanmint k’ il aveut stî replaecî pa «mindjî» po . So l’ Årdene nonnrece, li minme calcaedje do francès (avou diftongaedje, ciddé), «mwindjî», esteut eployî po les djins et les biesses.

Ratourneures

[candjî]
  1. magnî a sketer ses botnires
  2. magnî a rletche-doets
  3. magne ! ti n' sais nén kî çki t' magnrè
  4. magnîz vosse mwin, vos ndè wådroz ene po dmwin
  5. wårder l' gade et magnî l' cabu
  6. magnî so tos ses dints
  7. magnî s’ blanc pwin divant s’ noer
  8. s' magnî des ouys : s' taper des loukeures d' amoureus.
    • Maîs gn-a one djon.ne fèye qui dji n’ rovîye nin
      Èlle aveut v’nu avou s’ galant
      I s’ mougnint dès-ouy tot s’ rabrèssant
      Émile Hesbois.
  9. magnî el mwin
    • Cwand i sont-st al tere, i t’ magnet-st el mwin, et cwand i s’ enûlèt, I tcheyèt so t’ tiesse ! Paul-Henri Thomsin, ratourtnant Tchantchès, c'èst po rîre, 2023, p.28 (fråze rifondowe).

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]

(magnî & mindjî)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
fé moussî ene sacwè pal boke, ki nourixh li coir
distrure les tchås astok di lu, tot djåzant d’ on magnant må

Sustantif

[candjî]

magnî omrin todi singulî (infinitif sustantivrece)

  1. amagnî.
    • Dji vos a apoirté do magnî po vos poyes.

Sinonimeye

[candjî]

magne, magnaedje, amagnî, mindjî, amindjî

Ratournaedjes

[candjî]
amagnî Loukîz a : amagnî

Pårticipe erirece

[candjî]

magnî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "magnî".