rabressî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « bresse » avou l’ betchete « ra- » di raprepiaedje des viebes ey avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes; çou ki dene on mot bodje « abressî » avou l’ betchete « ri- » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʀa.bʀɛ.ˈsiː/ /ʀa.bʀɛ.ˈsi/ /ʀa.bʀɛ.ˈsɛ/ /ʀa.bʀɛ.ˈse/ /ʀa.bʀa.ˈsiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀa.bʀɛ.ˈsiː/
- Ricepeures : ra·bres·sî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | rabresse |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | rabressîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | rabressans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | rabresnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | rabresrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | rabressive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | rabresse |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | rabressî |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
rabressî (å prono : si rabressî)
- (viebe å coplemint) mete ses lepes so (ene pårteye do coir d' ene sakî, d’ ene inmêye sacwè) et houmer; abressî (betchete ri- nén radjoutante).
- I n' vout nén rabressî s' viye matante pask' elle a des poys a s' minton — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- I m' endè sereut di n' vos nén vni rabressî divant d' end aler ås lon-payis.
- Li madronbele rabressa l' houlot — Martin Lejeune (fråze rifondowe).
- Çou k' l' amour fwait fé, sapinse li comere ki rabressive si pourcea — Roger Viroux (fråze rifondowe).
- K' il estént beas, nos grands cougnous,
K' on rabressive,
k' on rabetchtéve
K' on doirmeut minme kécfeye avou (Louis Courtois). - Dji voe des beas efants l' douce hiede
Ki m' ascoyèt ferant batant ;
et dj' rabresse feme, poyons, poyetes !
Dj' a dijh-ût ans— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Dj’a dîh-ût ans", tome 43, p. 143 (fråze rifondowe).
- (v. å nén dit coplemint) diner des båjhes.
- Ene rabresseuse, c' est ene ki rabresse toltins.
- (viebe å coplemint) (imådjreçmint) djonde po deus sacwès.
- Nameur avou ses ponts ki rabresnut l' aiwe — Chantal Denis (fråze rifondowe).
- Cwand on est dissu l' pont d' Djambe,
On voet Mouze passer padzo;
Elle eva rabressî Sambe,
Elle evont brès dzeu, brès dzo — Joseph Dethy, dins « Vive Nameur po tot » (fråze rifondowe).
- (mot d’ foistî) muzurer èn åbe avou les bresses.
- (mot des otos) toutchî tot fjhant èn accidint, po ene oto.
- eterprinde (on målåjhey ovraedje).
- C' est onk ki rabresse beacôp d' l' ovraedje — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Cwand on s' mareye, on n' sait nén tot çk' on rabresse — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
-
diner ene båjhe
-
diner ene båjhe did lon
-
sinse di djonde (aprepyî s' muzea)
-
muzurer èn åbe
-
oto k' a stî rabressî on postea
Ratourneures
[candjî]- rabressî come al dicåce / rabressî come les matantes / rabressî come les parints
- rabressî a magnî : rabressî foirt
- I m' ont rabressî a m' magnî.
- rabressî l’ plantchî: toumer al tere.
- si rabressî come galant et mayon
- rabressî s’ croes
Parintaedje
[candjî]- rabressaedje
- rabressåjhe
- rabresmint
- rabresseu, rabresseuse / rabresresse
- rabressåde
- rabresreye
- abressî
- Loukîz a : « bresse »
Sinonimeye
[candjî]mete ses lepes so
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : O101
Ratournaedjes
[candjî]diner on betch
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | rabressî | rabressîs |
femrin | rabresseye | rabresseyes |
rabressî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "rabressî".
- I m' ont rabressî a m' magnî.
- Èm pus bea sovni, c' est cwand ele m' a rabressî å cwénze d' awousse — Motî d' Ite (fråze rifondowe).
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Viebes do walon avou l' betchete ra- di raprepiaedje
- Viebes do walon avou l' cawete -î
- Viebes do walon avou l' betchete ri-
- Mots do walon di troes pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come waitî
- Viebes do walon avou ene betchete ri- nén radjoutante
- Motlî do walon des foistîs
- Motlî do walon po les otos
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots ki sont dins l' motî d' Bive
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî d' Bive
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces do walon avou l' cawete -î
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif