djeryî

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : djéryî.

Walon (Rifondou)[candjî]

Etimolodjeye[candjî]

Tayon-bodje latén « desiderare » adon racuzinåve avou neyerlandès « geren » (minme sinse) et l' almand « gären » (prusti); çou ki dene on mot avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes.

Prononçaedje[candjî]

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Disfondowes: djéryî, djérî, djérî, djêrier, djinrier, djéri (4inme troke: nos djérixhans), djèrî

Viebe[candjî]

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) djereye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) djeryîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) djerians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) djereynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) djereyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) djeryive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) djereye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) djeryî
Ôtes codjowaedjes come tcheryî

djeryî

I. djeryî so, djeryî après [v.n.d.c.]

  1. volou awè ene sacwè k' on n' årè dandjureus nén (sins rén dire, mins tot l' mostrant).
    • Mi, dji djeryive après des candôzreyes (P. Schruse).
    • I djereye so tot.
    • Ene vatche tinowe a djune (sins poleur magnî), ele djereye sol magnî des ôtes; ele lance après (ramexhné pa J.J. Gaziaux).
    • Paski des omes k' i gn a, les cis ki schoûtèt leu feme, et lzî dner totes les miscotreyes k' ele vlèt, do côp k' ele djerièt après, ces omes la, di dju, i dvèt esse contés avou les femes — Lucyin Mahin.
    F. désirer, convoiter, avoir une envie folle de, baver d'envie de, brûler du désir de, être en manque de.
  2. (pus stroetmint) voleur awè èn amagnî, tot cåzant d' ene feme ki ratind.
    • Dji djereye après do boyon d' poye. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
    • Les femes ecintes djerièt co sovint so ene sôre u l' ôte: i n' les fåt nén fé pîler après.
    • Mi stoumak djereye après on harin. — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe)..
  3. ratinde après åk ki n' vout nén vni.
    • C' est nén tofer åjhey Cwand fåt fé ene tchanson; Li tchansonî djereye après l' espiråcion (J. Lefebvre & V. Roba).
    djéryî après l' moirt sofri témint k' on dmande a mori.
    Franwal: ahåyant po: "attendre que la mort vienne vous délivrer".
  4. djeryî po: awè håsse et fé tot po.
    • Ele djereye po-z aler å bal, et elle a pîlé tote li djournêye po k' dji l' î moenne. — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).. Franwal:
    "faire des pieds et des mains pour que".

II. [v.s.c.]

  1. awè håsse d' on n' sait d' cwè (a magnî), sins magnî did rén.
    • Vola lontins ki ça n' m' a pus gosté come ça; al måjhon, dji djereye todi, et i gn a rén ki m' agresse (R. Dedoyard).
    rl a: rinaker, nareus.
  2. magnî u voleur magnî des sacwès d' drole, metans des pires, do plastike, tot cåzant d' ene vatche.
    F. avoir un appétit dépravé, présenter du pica.
  3. awè håsse (d' èn amagnî).
    • On sint k' les djins sont mwais; pocwè promete et n' nén dner ? est çu po fé djeryî nos efants ? — Paul Moureau (fråze rifondowe).
    F. avoir des envies.
    djeryî dvant les werenes riwaitî les belès werenes des botikes, sins rén poleur rén atchter.
    Franwal: ahåyant po: "faire du lèche-vitrines".
  4. awè håsse d' emocions amoureuses.
    • Li cir esteut blanc, presse a s' enonder; mi djonne cour djeryive, vef di tote hantreye (A. Ramez).
    F. se languir.
  5. èn nén saveur s' i va tourner a plouve, tot djåzant do tins.
    • Li tins djereye: il est po ploure, mins ça n' sait vni (après ene termene di setchresse).
    On dit eto: li tins halkene.
    Franwal: ahåyant po: "temps instable".

Parintaedje[candjî]

Sinonimeye[candjî]

péyî après, rimer après, bediver après, låmer après, blefer après, gleter après]], awè l' misse di, awè må l' vinte après, awè må l' panse après, esse a l' eveye di, saetchî l' linwe après, awè håsse di.

Ortografeyes[candjî]

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :

Ratournaedjes[candjî]

djeryî
Prin del pådje «https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=djeryî&oldid=378892»