minêye

Cial, n a des racsegnes eciclopedikes so les minêyes

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye 1

Calcaedje do picård « menée » (minme sinse), lu-minme sitindaedje do sinse do pårticipe erirece femrin do viebe «mener» (moenner); maladeye moennêye d' ene plaece a l' ôte; mot cité dins l’ FEW 6/2 102b (mins fåsmint metowe a 6/2 643a).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /mi.ˈnɛːj/ /mi.ˈnej/ /mi.ˈnɛj/ /mi.ˈne/ /mɛ.ˈnej/ /mɛ.ˈnɛj/ /mɛ̃.ˈnej/ miersipepieuzmint el notule ALW 15.4.
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /mi.ˈnɛːj/
• Ricepeures : mi·nêye

Sustantif

singulî	pluriyal
minêye	minêyes

minêye f.

1. (mot d’ medcén) må ki s' prind tot d' on côp a mwintès djins, mwintès biesses.
   • Li walon s' a cossemé par ci co pé k' ene minêye.
   • Mins adon, il avént yeu ene mwaijhe minêye et i n' s' è rmetént nén. — Simone dèl Goulete (fråze rifondowe).
   • Dins des payis k' i gn a, C' est todi setchresse et pômagne, Grossès aiwes et minêyes di totès sôres. — É. Gilliard (fråze rifondowe).
   • C' est ça ki vosse medcén vos scrît, cwand vos n' vos savoz mete cwite des minêyes di gripe et d' rôguias, ki vos rascråwez ås froeds djoûs. — L. Mahin.
2. (pa stindaedje do sinse) pitite maladeye, k' arive di l' ivier ou nén.
   • C' esteut les viyès familes do viyaedje k' avént payî les posteures di l' eglijhe, po rmerciyî d' awè yeu leus biesses sipårgneyes, leus efants u leus djins schapés d' ene croke ou d' ene minêye ou l' ôte. — É. Gilliard (fråze rifondowe).
3. tote maladeye ki s' prind.
   • Dispu 1986, ene novele minêye a-st aparexhou e l' Inglutere, li Maladeye des Sotès Vatches. — L. Mahin.
4. môde ki passe.
   • On djoû, c' est des tchikes, l' ôte djoû c' est les patins : c' est totes minêyes. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).

Parintaedje

• minêyolodjince, minêyolodjeye, minêyolodjisse, minêyolodjike

Sinonimeye

• (maladeye ki s' prind å djins) plôke, pihindje, herike, irupeye, pesse, måle hinêye; miersipepieuzmint el notule ALW 15.4.

Mots vijhéns

• edemeye, ezoceye (noûmots sincieus)
• maladeye plicplocrece
• atraper do må

Dizotrins mots

• matchurea, moirgunea
• creva

Sipårdaedje do mot

w. do Mitan, w. do Coûtchant (Nonne), Årdene nonnrece & Tchestrolet; Modele:miers-m 15 3.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• min.néye : O3
• minée : S109
• mènéye : O0, O3
• mènêye : O0, O2
• minéye : C1, C8, C99, C106, O0, S24

E rfondou walon :

• minêye : R11 ^(lére), R13

Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :

• mènéye : 017

Li mot n’ est nén dins : S0

Ratournaedjes

± maladeye ki s' prind

• Francès : épidémie ^(fr), maladie contagieuse ^(fr), infection ^(fr), virus ^(fr)

± pitite maladeye

• Francès : grippe ^(fr), rhume ^(fr), refroidissement ^(fr), indisposition ^(fr), malaise ^(fr)

Etimolodjeye 2

Do viebe «miner» (mete des menes), avou l’ cawete « -êye »

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /mi.ˈnɛːj/ /mi.ˈnej/ /mə.ˈnej/ /mi.ˈnɛj/ /mi.ˈne/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /mi.ˈnɛːj/
• Ricepeures : mi·nêye

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	miné	minés
femrin	minêye	minêyes

minêye f.

1. Femrin pårticipe erirece (fok dins ene fråze al vwès passive), do viebe : «miner».
   • Les voye aveut stî minêye a mwintès plaeces.

Ratournaedjes

minêye

• Francès : minée ^(fr)

Walon (sistinme Feller)

Etimolodjeye

Loukîz a : « moennêye ».

Prononçaedje

• AFE : /mi.ˈnɛːj/

Pårticipe erirece

minêye f.

1. moennêye.

Sipårdaedje do mot

w. do Levant