sôrti

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Calcaedje do francès « sortir » (minme sinse); li mot francès vénreut di l' acmaxhaedje di deus bodjes laténs: (tayon-bodje latén « sortior » (saetchî al bouxhete) et tayon-bodje latén « surrectus » (soude, fé lever, ahiver).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /sõʀ.ˈti/ /sõːʀ.ˈti/ /soːʀ.ˈti/ /suːʀ.ˈti/ /soːʀ.ˈty/ /sɔʀ.ˈty/ (betchfessî ô)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /sõʀ.ˈti/
• Ricepeures : sôr·ti

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	sôrti / sôrtixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	sôrtixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	sôrtixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	sôrtixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	sôrtirè / sôrtixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	sôrtixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	sôrtixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	sôrti
Ôtes codjowaedjes	come prusti

sôrti

1. (v. sins coplemint) aler foû (d' ene plaece la k' on-z est).
   • Dji vs disfind d' sôrti.
   • I sôrtixh a tote eure. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • Il est sôrti mins i va rintrer. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • Enawaire, sôrtant pa Foû-Tchestea,
     Ele li voet tot d’ on côp dvant leye. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.40, “Qui fait mâ trouve mâ” (fråze rifondowe).
   • Awè ! Voloz vs sôrti ou dji vs broûle li cervea a tos les deus avou m’ revolver. — Louis Lagauche, Cåse d'on comichonaire, 1904, p.43 (fråze rifondowe).
   • Mareye sôrtit foû del tchambe di s' moman avou l' infirmire ki n' fwait ki d' passer et sôrti pa l' ouxh. — Lucien Somme, dins Tot çk' i fåt etinde ! p. 42 (fråze rifondowe).
2. (viebe å coplemint) fé vni foû (d' ene plaece di produjhaedje).
   • Il ont sôrti on novea modele.

Ratourneures

1. ça lyi intere pa ene oraye et ça lyi sôrtixh foû pa l’ ôte — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
2. cwand måss intere come on moton, i sôrtit come on liyon
3. intrer pa ene oraye sôrti foû pa l' ôte

Parintaedje

• sôrteye / sôrtijhe
• sôrtixhaedje, sôrtixheu
• rissôrti

Mots d’ aplacaedje

• sôrti foû (ridoblete)
• è sôrti

Sinonimeye

vini foû

• moussî foû
• rexhe
• vudî

fé vini foû

• prinde foû
• rissaetchî

Contråve

vini dvins

• amoussî
• intrer
• moussî
• rintrer

fé vini dvins

• aherer
• amoussî
• fote
• herer
• stitchî

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• sortu : S117
• sôrtî : S44
• sorti : S33
• sôrti : C8, E1, E34, E170, O2, S0
• soûrti : O4

E rfondou walon :

• sôrti : R10 ^(lére), R13

Li mot n’ est nén dins : S109, E165

Ratournaedjes

vini foû Loukîz a : rexhe

• Francès : sortir ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	sôrti	sôrtis
femrin	sôrteye	sôrteyes

sôrti omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe « sôrti ».
2. C' est l' live ki vs av sôrti l' anêye passêye?

Codjowa

sôrti

1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî, do viebe « sôrti ».
   • Dj' a sayî d' rimonter l' machene, mins dji n' è sôrti nén — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
2. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « sôrti ».
   • Sôrti ene miete di t' bôre, vî scorion !