Aller au contenu

stierni

Èn årtike di Wiccionaire.
Alofômes di s(i)- / (e)s-
Cogne prumrece
(dirî voyale)
Dispotchaedje
(dirî cossoune)
Divanceye voyale
(dirî cossoune)
stierni sitierni estierni

Etimolodjeye 1

[candjî]

Bodje « stiern- » ‎(« strin ») (avou candjmint d’ voyale), (avou on diftongaedje), avou rbetchfessaedje do R, avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) stierni / stiernixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) stiernixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) stiernixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) stiernixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) stiernirè / stiernixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) stiernixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) stiernixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av) stierni
Ôtes codjowaedjes come prusti

stierni (viebe å coplemint)

  1. (mot des cinsîs) mete do strin dizo l' bisteu cwand on l' a yeu mondé.
    • Dj' a djeté; a twè di stierni.
    • Dj’ a priyî l’ djon.ne comére,
      Po v’nu è nosse maujon.
      N’eûchoz nin peû, Mamesèle,
      Nos pudrans sogne di vos.
      Rimoussoz, nosse bauchèle,
      Dji stièrni lès bèdots.
      Chantal Denis.
    • Lès vatches avît stu stièrnîyes come i fât et lès tch’vâs bin fôrés; tos lès polins avît avou à beûre. Tot-à-fêt èsteût r’mètou à pontJean-François Renkin, On dîmègne, 1896.
  2. (oujhea) fé on nid.
    • Dji conte cénk oûs dvins l’ pitit nid.
      Cénk oûs ki l’ boune mere tineut tienes,
      Respounant sol schûfêye si tene,
      Ki l’ Mwaisse di pîtleures a stierniMartin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]

lîter

Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
mete do strin dizo des aclevåvès biesse

Pårticipe erirece

[candjî]
singulî pluriyal
omrin stierni stiernis
femrin stierneye stierneyes

stierni omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "stierni".
    • Les vatches ont ele sitou stiernêyes ?
Ratournaedjes
[candjî]
stierni

Codjowa

[candjî]
Dobès rfondowes
stierni stiernixh
Do viebe «stierni»
  1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
  2. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Ratournaedjes
[candjî]
I.P.1s.

Etimolodjeye 2

[candjî]

Tayon-bodje latén « sternuere » (minme sinse), (avou on diftongaedje), avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) stierni / stiernixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) stiernixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) stiernixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) stiernixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) stiernirè / stiernixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) stiernixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) stiernixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av) stierni
Ôtes codjowaedjes come prusti

stierni

  1. (v. sins coplemint) (mot d’ medcén) shofler på nez eyet pal boke, sins l’ voleur, d' on plin côp, avou on foirt brut, a cåze d' on schôpiaedje ådvins del narene.
    • Cwand k' ene sakî stiernixheut, on lyi djheut ki l' Bon Diu vs benixhe.
    • Nolu n’ dinreut s’ fåstroû pol ci do borguimwaisse.
      Mins s’ a ene gote di boûtneure, schoûtez les don stierni ! Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Pasquèye » (1922), p. 109 (fråze rifondowe).
  2. (imådjreçmint) (viebe å coplemint) gårni des ptitès taetches, come des sprogneures, so (ene sacwè, ene sakî).
    • La cénk oûs, kel boune mere (di l' oujhea) tineut tienes, des oûs kel Grand Mwaisse a stierni d' petcheures Martin Lejeune (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : G215 (ALW so les maladeyes des djins)
Ratourneures
[candjî]
shofler på nez, d' on plin côp, sins l' voleur; Loukîz a : sprognî
spiter des ptitès taetches, come des sprogneures

Pårticipe erirece

[candjî]
singulî pluriyal
omrin stierni stiernis
femrin stierneye stierneyes

stierni omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "stierni".
    • La cénk oûs, kel boune mere (di l' oujhea) tineut tienes, des oûs kel Grand Mwaisse a stierni d' petcheures Martin Lejeune (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
[candjî]
stierni

Codjowa

[candjî]
Dobès rfondowes
stierni stiernixh
Do viebe «stierni»
  1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
  2. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Ratournaedjes
[candjî]
I.P.1s.

Waitîz eto

[candjî]

Lijhoz l’ årtike stiernixhaedje so Wikipedia