houkî
Aller à la navigation
Aller à la recherche
Walon (Rifondou)[candjî]
Etimolodjeye[candjî]
Mot-brut « hou » avou l’ cawete di codjowaedje « -kî » des viebes (come « houper » et « houpler »), racuzinåve avou l’ vî francès « huchier », et l’ francès « hucher » (aviyi) ; mot cité dins l’ FEW 4 504b, li fjhant rmonter a on tayon-bodje patwès latén * « huccare » ; ciste etimolodjeye la n’ est nén rprinjhe dins les ôtes wiccionaires.
Prononçaedje[candjî]
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /hu.ˈkiː/ /hu.ˈki/ /hu.ˈke/ /hu.ˈkɛ/ Prononçaedje a radjouter (waitîz e hagnon ortografeye) ; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 17.109
- prononçaedje zero-cnoxheu : /hu.ˈkiː/
- Ricepeures : hou·kî
Viebe[candjî]
houkî (2inme troke) (codjowaedje)
- (viebe å coplemint) criyî après ene sakî, ene biesse dresseye.
- Elle a houkî l’ efant, et xhårer, tot carwaitant avou ses mwins padzeu ses ouys. — Bernard Louis (fråze rifondowe).
- Dji rescontrîs Gustene Maca K’ aveut des frambåjhes plin s’ tchena; Abeye, abeye, ele nos houca. — Tchanson des macrales del Viye Såm.
- On-z a rovyî di m’ houkî et dji m’ a fordoirmou.
- (viebe å coplemint) fé vni (ene sakî) tot djåzant, tot-z evoyant ene lete, tot fjhant dire.
- Houkîz Råsse k’ i vegne ovrer. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- (Kî ç’ on va) houkî ås tripes ? — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Les djins d’ Davdisse nos vnént houkî a l’ ouxh : vos vénroz magnî on ptit boket d’ dorêye, la. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- Mètans-n’ à tauve èchone,
Achidoz-vos d’lé mi,
Choûtoz ça come i tone,
Vos-èstoz mia vêci.
Poqwè tron.ner come ça ?
Vos p’loz yèsse sûr qui d’mwin,
Dj’îrè uker vosse pa,
Po lî d’mander vosse mwin
— Chantal Denis.
- (viebe å coplemint) prinde li telefone po cåzer a (ene sakî).
- Ns alans houkî l’ police.
- Houke lu so si axhlåve !
- Dji vons houkî l’ årtisse : gn a nosse vatche k’ a l’ oroye froede. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (mot d’ rilidjon) dimander d’ l’ aide a (on sint, on diè).
- Il ont houkî tos les sints foû do Paradis al vude.
- (viebe å coplemint) (éndjolike) po on programe infôrmatike, enonder li côde d’ ene fonccion ou d’ on dzo-programe.
- (viebe å coplemint) (tchestrolès) lomer.
- Comint houcrîz ciste usteye ci : ene hawe ou on hawea ?
- (v. sins coplemint) criyî.
- Dji houke dispu on cwårt d’ eure, mins gn a nouk ki respond.
- (viebe å prono) :
Loukîz a : « si houkî ».
Ratourneures[candjî]
Parintaedje[candjî]
- houke, houkêye
- houcaedje, houkeu, houcrece, houca, houcåjhe, houcåve (nén houcåve)
- ahoukî
- rahoukî, rahoucant, rahoucaedje, rahoucrece
- rihoukî
Mots d’ aplacaedje[candjî]
Sinonimeye[candjî]
- (criyî après ene sakî) : houper (après), houpler (après), djouper (après), djoupler (après), miersipepieuzmint e l’ notule ALW 17.109.
- (fé vni) : priyî, ahoukî
- (prinde li telefone po cåzer) : telefoner, souner, cåler, apler
Ortografeyes[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- yukè : C8, G217 (= ?) p. 232
- = ? (utchè) : G217 p. 232
- houquer : E165
- houker : E200, S0, G217 (= ?) p. 232
- outchî : S109, S117, G217 (= ?) p. 232
- houkî : E1, E21, E170, G217 (= ?) p. 232
- = ? (uker) : G217 p. 232
- = ? (huker) : G217 p. 232
- houkè : S0, S36 (lére), G217 (= ?) p. 232
- = ? (oukî) : G217 p. 232
- = ukę (oukè) : S38 (hagnon 1, 59 & 139)
- = ? (outchè) : G217 p. 232
- houtchè : S0, S25, G217 (= ?) p. 232
- hoûtchî : S117
- ukè : C13, S117, G217 (= ?) p. 232
- = ? (yuki) : G217 p. 232
- ukî : O3, G217 (= ?) p. 232
- houtchî : S117
- outcher : S117
- houki : G217 (= ? p. 232)
- utchî : S117
- houtcher : S117
- = ? (oukè) : G217 p. 232
Ratournaedjes[candjî]
criyî après
fé vni
cåzer å telefone
dimander d’ l’ aide a on sint
Pårticipe erirece[candjî]
singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | houkî | houkîs |
femrin | houkeye | houkeyes |
houkî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "houkî", ki pout esse eployî come addjectif et come sustantif.
Categoreyes :
- Raspepyîs årtikes do walon
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon ki vnèt d' on mot-brut
- Viebes do walon avou l' cawete -kî
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do vî francès
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do francès
- Mots do walon vinant d' on patwès do latén
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come loukî
- Motlî do walon pol rilidjon
- Motlî do walon po l' éndjolike
- Viebes å prono do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces do walon avou l' cawete -î
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif