Aller au contenu

tere

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : Tere.

Etimolodjeye

[candjî]

Bodje (minme sinse).

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
tere teres

tere femrin

  1. (djeyografeye) sitindowe k' est a nos pîs.
    • Nos irans si lon ki l' tere nos pôrè poirter. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • A tant plorer, l’ tere divént frexhe,
      Et bén vite, nos pîs s’ efoncèt. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Quî sét ?», 1909, p.134 (fråze rifondowe).
  2. (djeyolodjeye) dismantcheyès pires, la k' les plantes efonçnut leus raecinêyes.
    • I prinda del tere, li strûler etur ses doets, et l' leyî cori djus sol tchamp. Lucyin Mahin. (ratournant Albin Georges)
  3. årzeye.
    • C' est ene pupe di tere.
  4. (astronomeye) planete k' on vike dissu.
    • Li tere est a 37 miyons et dmey d' eures erî do solea. Motî Forir (fråze rifondowe).
  5. (mot des cinsîs) sitindêye d' on metou payis.
    • Nos estans cial so tere d' Almagne. Motî Forir (fråze rifondowe).
  6. (mot des cinsîs) pitite sitindêye d' on cinsî.
    • I n' a måy volou vinde si tere do Ban-bwès.

Ratourneures

[candjî]

(sitindêye a nos pîs)

  1. al tere, a tere : djus sol tere, a daegne.
    • Tchinne tchôke si gåtche djino a tere. Joseph Calozet (fråze rifondowe). F. à terre, sur le sol, à même le sol.
  2. aveur al tere : abate.
    • I fåt qu’on l’åye al tére ! C’è-st-å toûr dès cougnêyes :
      èles l’ataquèt po l’ pîd. Li bwès, deûr come dè fiér,
      tint bon conte lès-ac’seûres dès hagnantès-ustèyes.
      Li brès′ dès-omes falih ; mins, so l’ timps qu’onk si r’hape,
      in-aute riprind l’ovrèdje.
      Henri Simon.
  3. li tere est basse : dijhêye cwand on doet ramasser åk a tere, et k' on a do må.
  4. dji lyi mosterrè ki l' tere est basse ! : djel va fote al tere. Franwal: ahåyant po: F. je lui ferai mordre la poussière.
  5. fé tere ewale

(dismantcheyès pires po les plantes crexhe)

  1. i fåt semer cwand l' tere est amoureuse
  2. boune tere, fele tere : ritche tere (d' årzeye).
  3. måle tere, mwaijhe tere : pôve tere (di såvlon, di fagne).
  4. cråsse tere : tere k' on-z a bén ansiné.
  5. maigue tere : tere nén ansinêye.
  6. tere årziyeuse, tere cawieuse, tere al tchåsse : sôres di teres.

(sitindêye d' on cinsî)

  1. egadjî ene tere : (E203)
  2. tant våt l' ome, tant våt s' tere : (E203)

(nosse monde)

  1. Sol tere, li ci ki n' a pont d' måleurs è ratind

Parintaedje

[candjî]

(minme sourdant etimolodjike)

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Omofoneye possibe

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
sitindowe k' e-st a nos pîs
dismantcheyès pires, la k' les plantes efonçnut leus raecinêyes
planete
pitite sitindêye d' on cinsî

Waitîz eto

[candjî]

Lijhoz l’ årtike tere(discramiaedje) so Wikipedia