candjî
Walon (Rifondou)[candjî]
Etimolodjeye[candjî]
Tayon-bodje latén « cambire » (« cambīre ») (minme sinse); pus lådje oyowe avou /k/, estô des cognes pus walones avou /ʧ/, kécfeye dizo inflouwince picå
Prononçaedje[candjî]
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /kã.d͡ʒiː/ /kɔ̃.d͡ʒiː/ /kã.d͡ʒi/ /kã.d͡ʒɛ/ /t͡ʃã.d͡ʒiː/ /t͡ʃã.d͡ʒi/ /t͡ʃã.d͡ʒe/ /t͡ʃɛ̃.d͡ʒi/ /kɛ̃.d͡ʒɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kã.d͡ʒiː/
- Ricepeures : can·djî
Viebe[candjî]
Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | candje |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | candjîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | candjans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | candjnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | candjrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | candjive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | candje |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | candjî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
candjî
- (v. sins coplemint) divni ôtmint (diferin di çk' on esteut).
- Bén vos n' candjîz nén !
- Mins cwand on lyi derit des noveles då viyaedje
Et k' il aprinda pår ki l' hiedresse n' esteut pus
K' ele aveut rindou l' åme cåze … d' èn emacralaedje
Et k' ele aveut dmandé co traze feyes après lu
Si vizaedje candja tot
— Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 151 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) fé divni ôtrumint.
- Il ont candjî leu sistinme d' operance.
- (viebe å coplemint) diner ene sacwè et rçure ene ôte.
- C' est on tchamp k' dj' aveu candjî avou Mile po on boket do bwès d' hoûs.
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») fé divni ene ôte creyateure.
- Ele si candja a biesse di l' apocalipe avou des ouys ki lancént des côps d' aloumire — Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 28 (fråze rifondowe).
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « po ») diner ene sacwè po ndè rçure ene ôte.
- Ouy’, li pîsson s’ènonde drî lès vèdjes di s’sårcô
Li pinsonî trèfèle i marquèye lès côps
Et n’candj’reû sès djoûs po lès cis d’on tchènônne
— Joseph Minet, "Les oujheas di nosse payis", p. 20.
- Ouy’, li pîsson s’ènonde drî lès vèdjes di s’sårcô
Ratourneures[candjî]
- on n' candje nén si tchvå po ene bourike
- candjî come di tchmijhe
- candjî ses manires
- Dabôrd, on-z est trop vî po candjî ses manires — Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe).
- candjî d’ noer å blanc
Parintaedje[candjî]
- candje, candjlete
- candjant
- candjaedje, candjmint, candjåve, candjisse, candjåd
- discandjî, discandje, discandjaedje, discandjeu, discandjåve, nén discandjåve, discandjåvté
- ricandjî, ricandje, ricandjaedje, ricandjeu, ricandjåve
- ridiscandjî
Sinonimeye[candjî]
Pwaire minimom[candjî]
Ortografeyes[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes[candjî]
divni ôtrumint k' on esteut
fé divni ôtrumint
candjî a
- Francès : métamorphoser (fr), transformer (fr)
candjî ses manires
- Francès : changer ses habitudes
Pårticipe erirece[candjî]
singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | candjî | candjîs |
femrin | candjeye | candjeyes |
candjî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "candjî", ki pout esse eployî come addjectif et come sustantif.
- Ci pneu ci a stî candjî lanawaire.
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come waitî
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces do walon avou l' cawete -î
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif