loukî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje tîxhon «lōkōnan» (minme sinse), lu-minme rimontant a on bodje induropeyin * «lag-» (waitî, vey), çou ki dene on mot avou l’ cawete d’ infinitif « -î » des viebes, racuzinåve avou l' inglès « look » eyet l' francès « reluquer ».

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /lu.ˈkiː/ /lu.ˈke/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /lu.ˈkiː/
• Ricepeures : lou·kî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	louke
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	loukîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	loucans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	loucnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	loucrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	loukive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	louke
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	loukî
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

loukî

1. (viebe å coplemint) vey eyet prinde asteme a çou k' on voet.
   • Loukîz Colas k' est la ki louke li lune ki lût (toitche-linwe).
   • Loucans on pô, sins leyî nos ouys e nosse potche, li mape del Walonreye — Jean Brumioul (fråze rifondowe).
   • Li spitante djonnesse, ni oizant moti, est la, boke å lådje, ki louke les vîs danser — Henri Simon (fråze rifondowe).
   • Loukî l' avoenne ki gurnêye u les crompires ki groxhixhèt tot boslant l' rahoplaedje, vola-t i des påjhûlistés ! — Serge Fontaine (fråze rifondowe).
2. (viebe å prono) : Loukîz a : « si loukî ».

Ratourneures

1. loukî a lu
2. loukî di
3. loukî so Lidje po vey si Nameur ni broûle nén
4. si loukî lådje

Parintaedje

• loukeu, louca, loucåde, loukeure, loucaedje, loukete
• riloukî
• aloukî, raloukî
• epoûtloukî

Sinonimeye

Loukîz a : « waitî »

Ratournaedjes

waitî Loukîz a : waitî

• Francès : regarder ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	louki	loukis
femrin	loukeye	loukeyes

loukî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "loukî", ki pout esse eployî come addjectif et come sustantif.
   • Dj' î a loukî a deus côps divant d' intrer.

Ratournaedjes

p.er. di waitî

• Francès : regardé ^(fr)