moxhe
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « musca » (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mɔç/ /mɔh/ /mɔf/ /mɔʃ/ /mɔχ/ aschoûtez lu /muʃ/ /myʃ/, miersipepieuzmint e l’ notule ALW 1.64 ; (betchfessî xh) (prononçaedje axh-låté possibe)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mɔç/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
moxhe | moxhes |
moxhe femrin
- (no d’ inseke) inseke å deus aiyes, ki vike tofer avou les djins, ki l’ sincieus no, c’ est : Musca domestica.
- C' est ene anêye ås moxhes.
- Mins cial, end a fwait çou k' l' araegne fwait-st al moxhe
Tant k' i gn a ene gote di sonk ; tos zels, vos les dvoz cnoxhe,
Puski vos cnoxhoz tot. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li Neur Live", p.40 (fråze rifondowe). - Et des ptites froûleuzès moxhes
Blawtèt come s’ ele estént d’ ôr. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Prima vera », p.95-96 (fråze rifondowe). - Et sès spales, qui lès cwèdes avît totes disson-n’tés,
Estît magnèyes dès mohes,
Ca lès mohes, come lès omes,
Inmèt d’miner l’åriole so ’ne gougne qui s’èvilmêye… — Joseph Mignolet, "Li tchant del croes", 1932, p. 98.
- (pus stroetmint) inseke ås cwate-z aiyes, ki prodût del låme, ki l’ sincieus no, c’ est : Apis mellifera.
- Dispu cwand ténss des moxhes, hê, ti ?
- (mot d' moxhî) totes les moxhes al låme d' ene tchetoere.
- Li moxhe same — Joseph Calozet (fråze rifondowe).
- I lyi a dné ene moxhe — Joseph Guérard, L’apiculture dans le centre de la province de Luxembourg ; vocabulaire français et dialectal (fråze rifondowe).
- Si moxhe lyi a crevé — Joseph Guérard, L’apiculture dans le centre de la province de Luxembourg ; vocabulaire français et dialectal (fråze rifondowe).
- Mins (estô d' les fé crever) on les rmaxhe avou ene ledjire moxhe — Joseph Guérard, L’apiculture dans le centre de la province de Luxembourg ; vocabulaire français et dialectal (fråze rifondowe).
- (mot d' moxhî) li tchetoere leye-minme.
- (botanike) pitit trô ådzo des fruts al tchå (peme, poere…), do costé contråve del cawe.
- I golafe li peme, crakion et moxhe eto.
-
moxhe di måjhon
-
moxhe al låme
-
moxhe d' ene gurnåde, avou les restants del rodje fleur
Ratourneures
[candjî]- après nozôtes les moxhes
- i gn a ene moxhe e l’ ôrlodje
- moxhe ås cådes u : moxhe ås mouwants cådes : tchetoere di bwès, avou des cådes al låme, k' on pout rsaetchî.
- haper ene moxhe : si ripoizer.
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]- moxhe di flate
- moxhe di stron
- moxhe d' ônea
- moxhe al låme, moxhe d' apî, moxhe di tchetoere
- moxhe di strin (li tchetoereleye-minme)
Sinonimeye
[candjî]inseke ås cwate-z aiyes ki prodût del låme
trô å dzo do frut avou les restants del fleur
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]inseke ås deus aiyes, li pus corante dins les måjhons
inseke ki fwait del låme, Apis mellifera Loukîz a : moxhe al låme
Waitîz eto
[candjî]- Lijhoz l’ årtike moxhe (discramiaedje) so Wikipedia
- Lijhoz l’ årtike moxhe di måjhon so Wikipedia
- Lijhoz l’ årtike moxhe al låme so Wikipedia
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots avou l' betchfessî xh
- Mots avou on prononçaedje axh-låté possibe
- Mots do walon d' on seu pî
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon po les nos d' inseke
- Mots do walon esplikés pa leu no sincieus
- Motlî do walon po l' aclevaedje des moxhes al låme
- Motlî do walon pol botanike
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do walon avou des ratourneures d' esplicaedje