Aller au contenu

moxhe

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : Moxhe.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « musca » (minme sinse).

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
moxhe moxhes

moxhe femrin

  1. (no d’ inseke) inseke å deus aiyes, ki vike tofer avou les djins, ki l’ sincieus no, c’ est : Musca domestica.
    • C' est ene anêye ås moxhes.
    • Mins cial, end a fwait çou k' l' araegne fwait-st al moxhe
      Tant k' i gn a ene gote di sonk ; tos zels, vos les dvoz cnoxhe,
      Puski vos cnoxhoz tot. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li Neur Live", p.40 (fråze rifondowe).
    • Et des ptites froûleuzès moxhes
      Blawtèt come s’ ele estént d’ ôr. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Prima vera », p.95-96 (fråze rifondowe).
    • Et sès spales, qui lès cwèdes avît totes disson-n’tés,
      Estît magnèyes dès mohes,
      Ca lès mohes, come lès omes,
      Inmèt d’miner l’åriole so ’ne gougne qui s’èvilmêye…
      Joseph Mignolet, "Li tchant del croes", 1932, p. 98.
  2. (pus stroetmint) inseke ås cwate-z aiyes, ki prodût del låme, ki l’ sincieus no, c’ est : Apis mellifera.
    • Dispu cwand ténss des moxhes, hê, ti ?
  3. (mot d' moxhî) totes les moxhes al låme d' ene tchetoere.
  4. (mot d' moxhî) li tchetoere leye-minme.
  5. (botanike) pitit trô ådzo des fruts al tchå (peme, poere…), do costé contråve del cawe.
    • I golafe li peme, crakion et moxhe eto.

Ratourneures

[candjî]
  1. après nozôtes les moxhes
  2. i gn a ene moxhe e l’ ôrlodje
  3. moxhe ås cådes u : moxhe ås mouwants cådes : tchetoere di bwès, avou des cådes al låme, k' on pout rsaetchî.
  4. haper ene moxhe : si ripoizer.

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]
inseke ås cwate-z aiyes ki prodût del låme
trô å dzo do frut avou les restants del fleur

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
inseke ås deus aiyes, li pus corante dins les måjhons
inseke ki fwait del låme, Apis mellifera Loukîz a : moxhe al låme
(mot d' moxhî) totes les moxhes d' ene tchetoere

Waitîz eto

[candjî]