Rawete:Rifondaedje des mots ki s’ finixhèt avou -én, -ene

Èn årtike di Wiccionaire.
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Dins les disfondowes ki s’ finixhèt avou -én /ẽ/ u -in /ɛ̃/, li femrinne cogne s’ finixh pacô avou -ène /ɛn/ pacô avou -ine /in/. Li rfondaedje shût l’ modele -én, -ene a cåzu tos les côps, minme cwand gn a pont d’ acertinance e Feller. C’ est l’ minme po les mots femrins avou -ine, -ène ki n’ ont pont d’ respondant omrin : cantene, Catrene, Custene, u nén ttafwait : Djôzefene (i gn a bén Djôzef mins pont d’ *Djôzèfén, *Djôzèfin), et les noûmots calkés do francès ki s’ finixhèt pa -ine : vitamene (vitamine), aspirene (aspirine).

Dins l’ parintaedje, li « i » rvént : fene → finete, kene → kinete, cuzén → racuziner ; mins i s’ pout eto spotchî : vijhén → vijhner (vijhiner).

I gn a eto des mots omrins u femrins, des adviebes u des codjowas avou des disfondowes -én u -in : vén → vignuron, fén → fini ; bén → binåjhe ; dji tén → tini ; dji vén → vini.

Po çou k’ est di copiner → copene (codjowas et sustantif), çou n’ est nén l’ minme sacwè. C’ est l’ rîle di codjowaedje des viebes -iner ki dene -ene. Les mots *copin, *copene ni sont nén walons.

Avou acertinances -én, -ène[candjî]

cuzén, cuzene
Sourdant omrin femrin
O0 cousin cousène
Omer Bastin
(Courcele)
couzène (Cayés Walons, 1955,  5, p. 70)
FO94 cousin cousène
C1 (p. 317) cousin cousène
C8 couzin (a « djèrmwin ») couzène (mins zizine, mot d’ efant)
Paul Moureau
(Djodogne)
cousén (Cayés Walons, 1939,  28, p. 477) cousène (Cayés Walons, 1939,  29, p. 524)
Louis Henrard
(Djodogne, Perwé)
cousén (Cayés Walons, 1952,  5, p. 81) cousène (Idid.) mins couzine (Ibid., p. 80)
Clément Daulon
(Åvlè)
cousén (Cayés Walons, 1955,  7, p. 99)
Édouard Laurent
(Yache)
cousén (Cayés Walons, 1942,  41, p. 808)
Jean Volant
(Oupåye)
cousén (Cayés Walons, 1988,  6-7, p. 102)
Gabrielle Bernard
(Moustî-so-Sambe)
cousén (Cayés Walons, 1950,  8, p. 115) cousène (Ibid.)
E1 cuzin cuzène, cuzeune
E34 cuzin cuzène
S0 couzin couzine
fén, fene
Sourdant omrin femrin
O0 fén, fin fine
Edmond Wartique
(Årsumont)
fén (Cayés Walons, 1942,  42, p. 836)
C9 fin fine (a « vwè »)
Paul Moureau
(Djodogne)
fén (Cayés Walons, 1940,  30, p. 541) fine (Cayés Walons, 1939,  29, p. 522)
Édouard Laurent
(Yache)
fine (Cayés Walons, 1937,  1, p. 4)
Gabrielle Bernard
(Moustî-so-Sambe)
fén (Cayés Walons, 1942,  39, p. 770) fine (Ibid., p. 770)
E1 fin fène
E34 fin (prononcî -èng) fène
S0 fin fine
malén, malene
Sourdant omrin femrin
O0 malén, malé, malin malène, maline
Ernest Haucotte
(El Lovire)
malène (Cayés Walons, 1941,  36, p. 677)
C1 (p. 194) malin maline
Édouard Laurent
(Yache)
malén (Cayés Walons, 1941,  35, p. 33)
Jean Volant
(Oupåye)
malén (Cayés Walons, 1988,  6-7, p. 102)
E1 malin malène
matén, matenes (todi pluriyal)
Sourdant omrin femrin
O0 matén, maté matènes
E1 matin matènes
medcén, medcene
Sourdant omrin femrin
EO0 mèd’cén, mèd’cé, mèd’cin mèd’cine
E34 mèdecin (prononcî -èng) mèdecène
tchén, tchene
Sourdant omrin femrin
O0 tchén, tché, tchin tchène, tchène, tchine
C8 tchin, tché tchine
C9 tchin tchine
E1 tchin tchine, tchène
E34 tchin (prononcî -èng u ) tchine, tchène
vijhén, vijhene
Sourdant omrin femrin
O0 vijin, visin, vwèzin vijène, visène, vwèzène
C1 vwèsin, vijin (p. 919-920)
C8 vijin, vèjin vijène, vèjène
C13 vèjin, vwèsin vèjène
Octave Mollet
(Åvlè)
vijén (Cayés Walons, 1955,  9, p. 150) vijène (Cayés Walons, 1955,  10, p. 168)
Émile Gilliard
(Moustî-so-Sambe)
vijén (Cayés Walons, 1954,  3, p. 48) vijène (Cayés Walons, 1953,  10, p. 177)
André Dewelle
(payis d’ Djodogne)
vwèsén (Cayés Walons, 1988,  3, p. 119)
E1 vihin, vèhin, wèzin vihène, vèhène, wèzène ; wihène
S0 vèjin, vèhin, vwazin vèjine

Sins acertinances -én, -ène[candjî]

Djôzefene, Fefene, Fene, Zefene
Sourdant femrin
C1 Josèfine, Fifine, Fine, —
E1 Djôzèfine, Fifine, Fine, —
S0 Jozèfine, Fifine, —, Zèfine
Djulén, Djulene
Sourdant femrin
C1 Julyin Juliène
E1 Djulin Djulène
E34 Djulin Djulène
S0 Julyin Juliène
gamén, gamene
Sourdant omrin femrin
O0 gamin
C1 (p. 160) gamin gamine
E1 gamin
S0 gamin gamine

Avou acertinances mins ni shût nén l’ rîle[candjî]

ci, cene
Sourdant omrin femrin
O0 cén, , cin, çun, cîⁿ, cia, ceû cène, cine
minne (omrin et femrin)
Sourdant omrin femrin
O0 mén, mék, ménk, min, miⁿ mène, miène, mine
C1 (p. 558) mèn′, mink mène
sinne (omrin et femrin)
Sourdant omrin femrin
O0 sén, sin sène
CO4 sien siène
C1 (p. 558) sèn′ sène