fini
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « fin- » (« fén »), avou l’ cawete « -i ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /fi.ni/ /fœ.nœ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /fi.ni/
- Ricepeures : fi·ni
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | fini / finixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | finixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | finixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | finixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | finirè / finixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | finixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | finixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | fini |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
fini
- (v. sins coplemint) ariver a s’ fén.
- Li fime finixh a 10 eures.
- Il est tins k’ ça finixhe; on va divni roed sot. — Louis Sohy (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) disparexhe.
- Dji n' voe pus tere ni cir.
Doûdièw ! Ki va dj' divni ?
Dj' a mes ouys plins d' poûssire ;
Li monde va t i fini ? — Jean-Joseph Dehin, "L' orèdje" (1848) (fråze rifondowe).
- Dji n' voe pus tere ni cir.
- (viebe å coplemint) ariver å coron di.
- Cwand åroz fini vosse live ?
- N' av nén fini vos cozaedjes, vos ? — Joseph Mignolet, "Milionêre !" (1934), p.46 (fråze rifondowe).
- Il a fini s’ cårire come contrumwaisse etur les moules et les tchvolets. — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- ((v. å nén dit coplemint)) ariver å coron d’ l’ ovraedje.
- On n’ a måy fini dvant 9 eures al nute.
Ratourneures
[candjî]- po fini, po tot fini
- fini pa
- A foice d’ aveur tote el djournêye el sint-bon do tchocolåt dins s’ nez, ça finit pa shonner mwais. — Christian Quinet (fråze rifondowe).
- fini di
- El sacristeye, li curé finixheut di tchåssî si chazube. — Paul-Henri Thomsin, ratournant Alphonse Daudet (fråze rifondowe).
- n’ è nén fini, endè nén fini
- a n’ nén fini : ki n’ finixh måy.
- Cori dins les ovraedjes ki n’ è finixhèt nén… — Richard Joelants (fråze rifondowe).
- c' est fini di : mosteure k' on vout tchôkî ene sacwè evoye
- C’èst fini dè vî tchinne ! Tot-z-oyant hil’ter l’ôr,
l’ome a roûvî s’ bêté, qui sès tåyes ont k’nohou ;
il a roûvî s’ vîyèsse, qui s’ pére a rèspècté
— Henri Simon, Li mwért di l'åbe.
- C’èst fini dè vî tchinne ! Tot-z-oyant hil’ter l’ôr,
Parintaedje
[candjî]- finixhaedje, finixhmint, finixheu
- Loukîz a : « fén »
Sinonimeye
[candjî]- (ariver al fén, sins coplemint) : esse foû, esse houte, cori foû, difiner
- (aveur fini) : aveur fwait, aveur tot fwait; (erî-tins) tot + viebe : dj’ a tot magnî = dj’ a fini d’ magnî.
- (ariver al fén di) : atchever (achèver), terminer
Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]v.s.c. ariver a s’ fén
- Arabe : intaHâ = إنتحى (ar) = إنْتَحى (ar)
- Arabe marokin : sala = سالى; kmel = كمل = كْمل; tkemmel = تكمّل = تْكمّل
- Almand : enden (de), aufhören (de)
- Inglès : to end (en), to finish (en)
- Espagnol : acabar (es), terminar (es), acabarse (es), terminarse (es)
- Francès : finir (fr), se terminer (fr)
- Neyerlandès : eindigen (nl), ophouden (nl), gedaan zijn (nl)
v.c. ariver å coron di
- Arabe : atmama = أتمم (ar) = أتْمَمَ (ar); faragha = فرغ (ar) = فَرَغَ (ar)
- Arabe marokin : kemmel = كمّل; sala = سالى
- Almand : beenden (de)
- Inglès : to finish (en), to terminate (en)
- Espagnol : acabar (es), terminar (es)
- Francès : finir (fr), achever (fr), terminer (fr)
- Neyerlandès : beëinden (nl), afwerken (nl)
Pårticipe erirece
[candjî]fini omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "fini".
- Il a fini s’ cårire come contrumwaisse etur les moules et les tchvolets. — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- On n’ a måy fini dvant 9 eures al nute.
Codjowas
[candjî]fini | finixh |
fini
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî, do viebe « fini ».
- Dji fini mi ovraedje pu dji vén djouwer avou vos.
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « fini »
- Fini todi t’ pådje, pu dj’ el ricoridjrè.
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | fini | finis |
femrin padrî | fineye | fineyes |
femrin padvant | fineye | fineyès |
fini omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- tot fwait.
- Fineye li dicåce pol craxhåd : li touweu aléve passer dmwin. — Rodolphe Dedoyard (fråze rifondowe).
- Li scole fineye, dj’ esteu acostumé a ndaler berlôder åd dilong d’ Sambe — José Schoovaerts (fråze rifondowe).
- Leu tchanson fineye, les cawyasses si metnut el tiesse d’ emantchî ene coûsse ås toreas. — Les crwès dins les bruwères (fråze rifondowe).
- I fåt k’ on decore li minisse des travos finis d’ ene bele medaye di cur gårneye d’ ene tiesse di coshet d’ Pîtrin. — Charles Massaux (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
fini | finis |
fini omrin
- (mot des årts) pice téne k' ele est al fén di l' ovraedje
- I polixha s’ grand front a tos ptits côp d’ burin :
On-z î rtrouve co l’ fini do sculteu sovrin
Et lyi creya des tchveas blonds come l’ avoenne k’ on soye ;
— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
- I polixha s’ grand front a tos ptits côp d’ burin :
Ratournaedjes
[candjî]fini
- Francès : fini (fr), achèvement (fr) soigneux, perfection (fr)
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | fini | finis |
femrin | finie | finies |
fini omrin
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Codjowas do walon avou l' cawete -i
- Pårticipes erireces do walon avou l' cawete -i
- Viebes do walon avou l' cawete -i
- Mots ki s' prononcèt parey cåzu totavå
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come prusti
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pårticipes erireces do walon
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Codjowas do walon
- Dobès rfondowes do walon
- Codjowas do cåzant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas d' l' atôtchî do Cmandeu do walon
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon po les årts
- Mots do francès
- Francès
- Pårticipes erireces do francès