Aller au contenu

ôre

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : -ore.

Etimolodjeye 1

[candjî]
Dobès rfondowes
ôre oyî

Tayon-bodje latén « audire » (minme sinse), ridaedje del troke "au + cossoune" eviè "ô + cossoune", Dataedje do mot : 1150.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) ô
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) oyoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) oyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) oynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) ôrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) oyeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) oye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) oyou

ôre (viebe å coplemint)

  1. (mot d’ fiziolodjeye) divni consyin d' on brut.
    • Ele n' oyèt gote ! … Schoûte ci ramadje ! — "Voyaedje a Tchôfontinne" (1757), ake II, sinne IV (fråze rifondowe).
    • Di ces trevéns ci, nos oyans tofer ragadler ki nosse Waloneye est bén malåde, po n' nén dire k' elle est presse a mori Modele:JFie
    • Schoûtez, on bouxhe les tchambes. Oyoz vs ? Joseph Lahaye (fråze rifondowe).
    • Vo t' la-st e purete å solea; Ôss les clotches ki sounèt-st a vepes ? Léon Warnant (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]
  1. ôre clair : bén etinde.
    • Il ôt co clair po si ådje.
  2. ôre deur : èn pus bén ôre.
    • Li professeur Solea oyeut deur.
  3. dj’ ô bén : fråzlete ki cmince ene esplikêye so l' mot, li ratouneure k' i gn a dvant.
    • L' ametou n' aveut nou droet di prinde on coutea et di mancî l' ameteuse, cwand dischovra l' potêye, dj' ô bén li frekintaedje di Vera Aminievna Tchoubarov, l' ameteuse, avou si prôpe soçon. Lucyin Mahin, Vera. F. « c'est-à-dire, cela signifie, j'entends par là ».
  4. dj' els ô co : dji m' sovén mo bén di çou k' i djhént.
  5. pire ôt ele ? brike ôt ele ? si pire ôt, brike ôt : ene pire, est ç' ki ça etind bén ? et ene brike ? si l' pire etind bén, li brike avou (advinea k' on dit tot d' ene trake: "Pirontelle-Bricontelle, six Piron-Bricon", et dmander çou k' ça vout dire).
  6. si l’ ôre dire
    • Li pus sot del båne, ci n’ est nén todi l’ ci ki s’ l’ ôt dire sins s’ måvler. Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes » (1905), p.7 (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]

etinde, oyi

Dizotrins mots
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]

(ôre et oyî)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : O4
Ratournaedjes
[candjî]
divni consyin d' on brut Loukîz a : etinde

Etimolodjeye 2

[candjî]

Tayon-bodje latén « ordo » ‎(« rang, rindjeye, classe di djin, spårdaedje todi l' minme »)

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
ôre ôres

ôre omrin

  1. parole ou scrît po-z oblidjî ene sakî.
    • Dji n' a pont d' ôre a rçure di twè !
    • Dj’ aveu rçû l’ ôre d’ aler so Lidje al prumire eure. Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.9 (fråze rifondowe).
  2. manire di mete (des djins, des sacwès, ene après l' ôte.
    • Normålmint, les mots si rindjèt dins l' ôre sudjet + viebe + coplemint, mins, tenawete, l' ôre pout candjî. Lorint Hendschel.
  3. estance d' ene plaece k' est bén rindjeye.
    • L' ôre, c' est d' l' ôr.
  4. (biyolodjeye) digré dins l' classifiaedje sincieus des biesses ou des plantes ki s' trouve inte li classe eyet l' famile.
  5. (e l’ eglijhe catolike) soce di priyesses, di moennes ou di masseurs.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Parintaedje
[candjî]
Mots d’ aplacaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]
Contråve
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
kimandmint
manire di mete des djins ou des sacwès
digré d' classifiaedje sincieus

Etimolodjeye 3

[candjî]

Tayon-bodje latén « organum » ‎(« sinse di machine »).

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
ôre ôres

ôre femrin

  1. (muzike) sôre d' instrumint d' muzike å shoflaedje avou toplin des touwires, et ene taprece come on piyano, k' on mete sovint dins les eglijhes.
  2. (pus stroetmint) pitit ôre ki rôle les rowes po fé wangnî des cwårs.
    • Deus troes pompîs, sins pus d’ façon,
      Vinèt foû d’ leur gåre al volêye,
      Danser so l’ ôre les rigodons. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «A qwè bon s’geiné», p.123 (fråze rifondowe).

Parintaedje

[candjî]

(minme sourdant etimolodjike)

= Mots vijhéns

[candjî]

årmoniom

Dizotrins mots

[candjî]

shofelreye

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
instrumint d' muzike
pitit ôre ki rôle les rowes po fé wangnî des cwårs

Waitîz eto

[candjî]

Lijhoz l’ årtike ôre (discramiaedje) so Wikipedia