ôre
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]ôre | oyî |
Tayon-bodje latén « audire » (minme sinse), ridaedje del troke "au + cossoune" eviè "ô + cossoune", Dataedje do mot : 1150.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /õʀ/ /oːʀ/ /ɔ̃ʀ/ /uːʀ/ /ɔj/ (betchfessî ô)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /õʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | ô |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | oyoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | oyans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | oynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | ôrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | oyeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | oye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | oyou |
ôre (viebe å coplemint)
- (mot d’ fiziolodjeye) divni consyin d' on brut.
- Ele n' oyèt gote ! … Schoûte ci ramadje ! — "Voyaedje a Tchôfontinne" (1757), ake II, sinne IV (fråze rifondowe).
- Di ces trevéns ci, nos oyans tofer ragadler ki nosse Waloneye est bén malåde, po n' nén dire k' elle est presse a mori Modele:JFie
- Schoûtez, on bouxhe les tchambes. Oyoz vs ? — Joseph Lahaye (fråze rifondowe).
- Vo t' la-st e purete å solea; Ôss les clotches ki sounèt-st a vepes ? — Léon Warnant (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- ôre clair : bén etinde.
- Il ôt co clair po si ådje.
- ôre deur : èn pus bén ôre.
- Li professeur Solea oyeut deur.
- dj’ ô bén : fråzlete ki cmince ene esplikêye so l' mot, li ratouneure k' i gn a dvant.
- L' ametou n' aveut nou droet di prinde on coutea et di mancî l' ameteuse, cwand dischovra l' potêye, dj' ô bén li frekintaedje di Vera Aminievna Tchoubarov, l' ameteuse, avou si prôpe soçon. — Lucyin Mahin, Vera. F. « c'est-à-dire, cela signifie, j'entends par là ».
- dj' els ô co : dji m' sovén mo bén di çou k' i djhént.
- pire ôt ele ? brike ôt ele ? si pire ôt, brike ôt : ene pire, est ç' ki ça etind bén ? et ene brike ? si l' pire etind bén, li brike avou (advinea k' on dit tot d' ene trake: "Pirontelle-Bricontelle, six Piron-Bricon", et dmander çou k' ça vout dire).
- si l’ ôre dire
- Li pus sot del båne, ci n’ est nén todi l’ ci ki s’ l’ ôt dire sins s’ måvler. — Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes » (1905), p.7 (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Dizotrins mots
[candjî]Ortografeyes
[candjî](ôre et oyî)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : O4
Ratournaedjes
[candjî]divni consyin d' on brut Loukîz a : etinde
Etimolodjeye 2
[candjî]Tayon-bodje latén « ordo » (« rang, rindjeye, classe di djin, spårdaedje todi l' minme »)
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /oːʀ/ /oːʀt/ /ɔʀt/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /oːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
ôre | ôres |
ôre omrin
- parole ou scrît po-z oblidjî ene sakî.
- Dji n' a pont d' ôre a rçure di twè !
- Dj’ aveu rçû l’ ôre d’ aler so Lidje al prumire eure. — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.9 (fråze rifondowe).
- manire di mete (des djins, des sacwès, ene après l' ôte.
- Normålmint, les mots si rindjèt dins l' ôre sudjet + viebe + coplemint, mins, tenawete, l' ôre pout candjî. — Lorint Hendschel.
- estance d' ene plaece k' est bén rindjeye.
- L' ôre, c' est d' l' ôr.
- (biyolodjeye) digré dins l' classifiaedje sincieus des biesses ou des plantes ki s' trouve inte li classe eyet l' famile.
- (e l’ eglijhe catolike) soce di priyesses, di moennes ou di masseurs.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (mot po-z oblidjî ene sakî) : kimand, kimandmint
Contråve
[candjî]- (mot po-z oblidjî ene sakî) : contrôre
- (estance d' ene plaece k' est bén rindjeye) : dizôre, assonre, arnåjhe, plaece cou dzeu cou dzo
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]kimandmint
manire di mete des djins ou des sacwès
-
Sinse 1
-
Sinse 2
Etimolodjeye 3
[candjî]Tayon-bodje latén « organum » (« sinse di machine »).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /oːʀ/ /oːʀk/ /ɔʀk/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /oːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
ôre | ôres |
ôre femrin
- (muzike) sôre d' instrumint d' muzike å shoflaedje avou toplin des touwires, et ene taprece come on piyano, k' on mete sovint dins les eglijhes.
- (pus stroetmint) pitit ôre ki rôle les rowes po fé wangnî des cwårs.
- Deus troes pompîs, sins pus d’ façon,
Vinèt foû d’ leur gåre al volêye,
Danser so l’ ôre les rigodons. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «A qwè bon s’geiné», p.123 (fråze rifondowe).
- Deus troes pompîs, sins pus d’ façon,
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
= Mots vijhéns
[candjî]Dizotrins mots
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]instrumint d' muzike
pitit ôre ki rôle les rowes po fé wangnî des cwårs
- Francès : orgue de barbarie (fr)
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike ôre (discramiaedje) so Wikipedia
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Dobès rfondowes do walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots ki l' prumî eployaedje est daté
- Mots avou l' betchfessî ô
- Mots do walon d' on seu pî
- Viebes do walon
- Motlî do walon pol fiziolodjeye
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots ki sont dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon pol biyolodjeye
- Motlî do walon pol rilidjon catolike
- Motlî do walon pol muzike