balter
Aller à la navigation
Aller à la recherche
Walon (Rifondou)[candjî]
Etimolodjeye 1[candjî]
Do viebe «baler» (damer avou les pîs), avou l’ dobe cawete « -ter » des viebes
Viebe[candjî]
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | baltêye |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | baltez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | baltans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | baltêynut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | baltêyrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | baltéve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | baltêye |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | balté |
| Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
balter (viebe å coplemint)
- fé aler les aiyes, po èn oujhea.
- rire d' ene sakî tot lyi contant des prôtes.
- aler å bal
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.I. [v.s.c.]
- berlondjî tot doûçmint.
- Gn a l' aiwe ki vént balter a nosse meur.
- N a l' bouwêye ki balteye a l' coide.
- Gn a les gordenes ki baltèt a l' finiesse.
- Les baradas et les vantrins des feneuses baltént å vint ki s' levéve.
- Il av' ene grosse tchinne di monte ki lyi baltêye so li stoumak.
- L' åcolete fijheut balter l' grosse clotche.
- Il endala tot fjhant balter ses bresses.
- cavoler (tot cåzant d' oujheas, di påwions, evnd.).
- Les påwions vnèt balter åtoû des fleurs.
- (imådjreçmint)cåzer po rire, po fé assoti ene sakî.
- I baltêye tofer avou les båsheles.
- Tot l' monde ratindeut l' grand moumint k' on-z aléve dischovri l' monumint da tchantchès, et les Lidjwès avént bon do balter. — Émile Sullon (fråze rifondowe).
- minti po-z emantchî ene sakî.
II. [v.c.]
- (mot d' djårdinî) baler tot doûçmint (l' tere).
- fé berlondjî (ene sacwè).
- Schoûtez li froufrou soyleus des grandès båbes des oidjes, la ki l' vint les baltêye en ene andoûleuse valse. — Léon Bukens (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint)fé aler, fé assoti (ene sakî), si fote djintimint d' lu.
- Çou k' il a dit, c' est po t' balter.
- Si plaijhi, c' est do balter les djonnès feyes.
- Ni t' måvlêye nén, hê, c' esteut po t' balter.
- Lu, s' maryî ? i m' vou balter, surmint !
- Po balter ene sakî ki dit k' i va mori, on lyi dit: "C' est del mwaijhe grinne; ça vike lonmint".
- Ele raconta des fåves et balta l' ome, fijhant les cwanses di s' måvler la k' il aveut rviersé s' vere. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- djonde, minti a.
- I nos a balté, i n' fåt nén croere tot çk' i dit.
- Mi galant n' vénrè nén ouy, i m' a seur balté.
- N' asprouvez nén di m' balter, savoz !
- Il a pinsé di m' vini balter, mins ça n' a nén prin.
- Vosse feme, nel pôreu dj' nén prinde a saye ?:: Vos m' baltez; vos l' avoz dedja yeu Modele:EPet (E. Petithan).
Ratourneures[candjî]
- fé balter ses aiyes : les rmouwer po voler.
- L' ålowete fwait balter ses aiyes.
- Li biesse a Bon Diu fwait balter ses aiyes et ele s' abat sol rôze tote rôze do corti da Rôza (L. Chastelet).
- F. battre (des ailes).
Parintaedje[candjî]
Sinonimeye[candjî]
Ortografeyes[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- balter : 15159
Ratournaedjes[candjî]
- F. onduler, ondoyer, flotter, se balancer, clapoter, bringuebaler, osciller, ballotter, flotter.
- F. voltiger, voleter, papillonner.
- F. plaisanter.
- F. tricher, ruser.
- F. taquiner, plaisanter, blaguer, agacer, badiner, se moquer de, persifler.
- F. mentir, duper, berner, se jouer de.
Etimolodjeye 2[candjî]
Bodje «bale» (rond cur) avou l’ dobe cawete « -ter » des viebes.
Viebe[candjî]
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | baltêye |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | baltez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | baltans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | baltêynut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | baltêyrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | baltéve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | baltêye |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | balté |
| Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
balter (v. sins coplemint)
- (spôrt) fé des ptitès passes avou l' bale (å djeu d' bale, å fotbal, baskete, evnd), po s' afroyî, u po djouwoter et wangnî do tins.
- Les djouweus d' bale vont balter divant d' comincî l' pårt.
Parintaedje[candjî]
Sinonimeye[candjî]
baloter, djouwer a rinde-beles
Ratournaedjes[candjî]
- fr= gagner du temps, chipoter avec la balle